Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ZWYCIĘSKIEWOJNY
19
ludy,azwłaszczaWłosipotrzebująodczasudoczasusurowejkary”
.Niemożna
byłoabsolutniedawaćprzykładuułaskawienia.Jednakże,gdydziałaniausta-
wały,ważnebyłobywstrzymaćużyciesiłyiżyćwkrajubezstosowanianiepo-
trzebnejprzemocy23.
ArmiaMoreaumiałabardziejsurowywygląd.Panowałytamoziębłośćipro-
stotabędącewdobrymtonie,adowodzącyarmiągenerałubranywniebieski
surdutbezozdóbipalącydużąniemieckąfajkę,zdobywałswąwyrachowanąpo-
czciwościąmłodzież,którąsięotaczałiludzi,którymidowodził.Panującatam
dyscyplinainiecospartańskiwyglądbyłyutrzymywanenapokazidlakontrastu
zArmiąWłoch,cieszącąsięswoimbezładnymzapałemirozmachemwdziała-
niach.PodczasgdysztabowcyArmiiWłochświętowaliwMediolaniepławiącsię
wnadmiernymluksusie,ekscytującsiępowierzchownąipełnąpasjimuzyką,po-
puszczająccugliswoimzachciankom,wtymsamymczasiewMonachiumofice-
rowieMoreaukultywowalitaktowneznajomościzpięknymiBawarkami,pilnu-
jącmieszczańskiejorazprostolinijnejpostawyistaraliimsięprzypodobaćudając
zamiłowaniedobardziejfamilijnejigłębokiejmuzyki.Jaktylkożołnierzmógł
wydostaćsięzpętdyscypliny,totu,totampopełniałpodobneuczynki.Wszela-
ko,jeślidowódcyzwracalibynaniegouwagę,żołnierzmniejbyniszczył,żeby
miećwięcejdlasiebie.Niestetynajedzonemuczłowiekowiszaleństwemwyda-
wałosięrobieniezapasównaprzyszłość.Podczasmarszuwyrzucałswójchlebna
drogę.Czasemjakiśmiłyoryginałusłużącywwojskujakogrenadierzkapitański-
miepoletami”
,jakLaTourd’Auvergne24zbierałtenchlebiunawlekałgonasznur,
awieczoremwobozierozdawałtym,którymgobrakowało”
.Bywało,żeprzynosił
gouogromneilości”
.
PowtargnięciudoGórnejAustriiżołnierzeczulisięprawdziwienieszczęśli-
wi,gdyżzostaliwysłaniwgóry,wktórychpanowałsuchyklimat,coprzeszka-
dzałoimitomimogęsidyndającychusiodeł,szynekwplecakachibutelek
przymocowanychdoflintpasów.Byłmrózinieustanniepadałśniegzdesz-
czem,apożywieniemielitylkonieliczni25.Grabieżestawałysięniemożliwe.
23J.R.Coignet,op.cit.;A.F.Marmont,MémoiresduMaréchalMarmont,ducdeRagusede1792à1841,
Paris1857;A.A.PiondesLoches,op.cit.
24ByłtojedenznajbardziejznanychżołnierzywarmiirewolucyjnejFrancji.Wczasiekampanii1800roku
miał57lat.Zaciągnąłsiędogwardiikrólewskiejwwieku14lat.Początkowodośćszybkoawansowałze
względunakoneksjerodzinneiprzejściedolinii.Jednakżestopieńkapitanaotrzymałdopiero,gdymiał42
lataijaksięokazałobyłtojegoostatniawans.Nietylebrakowałomuumiejętności,leczpozostającprzez
całyczasskromnymczłowiekiemodmawiałkolejnychzaszczytów.W1796,popowrociezniewoliangiel-
skiej,doktórejtrafiłwracającdodomunastatkufrancuskim,porzuciłnarokwojaczkę.Jednakżeniewy-
trzymałdługoizaciągnąłsięznowu,jakozastępcazasynaprzyjaciela.Byłbardzooczytanymczłowie-
kiem,znającymwielejęzykówiposiadającymszerokiezainteresowaniatakżepozawojskowe.Pospotka-
niuznimNapoleonbyłpodwielkimwrażeniem.NazwałgouczłowiekiemjakzPlutarcha”.W1800roku
otrzymałtytułupierwszegogrenadieraArmiiRepubliki”.Zginąłwczerwcutegosamegoroku,trafiony
lancąwpłucoprzezpolskiegoułanawsłużbieaustriackiej[M.P.].
25Wzwiązkuzpoprzednimzdaniem,wktórymmowaotym,żeżołnierzewkraczalidoAustriitak
dobrzezaopatrzeni,nasuwasięwniosek,iżprawdopodobnietylkoiwyłączniewłasnej,beznadziejnej
dystrybucjizawdzięczaliszybkiepozbyciesięzapasów.Zważywszynapowtarzanekilkastronwcze-
śniejtezyobrakuprzyszłościowegomyśleniaFrancuzówitrzymaniaprowiantunazapas,jesttoje-
