Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ZWYCIĘSKIEWOJNY
21
newiezaśzaopatrzywszysięwnowąukartędrogową”chciałdołączyćdo46.
półbrygadypiechotyliniowejwLaRochelle,comusięnigdynieudało.
SkierowałsięwstronęNantesiLaval,skądwyruszyłdo102.półbrygady.
Jakożeusrogodoświadczyłogożyciewarmiiawanturnikówiobrzydziłomują
nazawsze”
,pozostałwAlessandrii29,gdzienatychmiastotrzymałodzienie,cały
ekwipunekidobrzewykorzystałpiętnaściednizasłużonegoodpoczynku,po
którymzostałmianowanyfurierem30.
Cierpiącyznudówwgarnizoniestrzelcy,októrychmawiałosię,żesąsubor-
dynowani,marzyliojegoopuszczeniu.Koszaroweżycieichnużyło.uŻołnier-
skistanjawiłimsięjakoniewola”
.Napołudniuudezercjadotkliwierujnowała
armię”
.Wlepszymstanieutrzymywałysiępułki,któreprzemierzałyFrancję
prawiebezodpoczynku31.Nadrogachszerzyłasiędziałalnośćurysownicza”32
żołnierzypodczaskampanii,awtymsamymczasieoddziałyzbierałypokilku
ochotników.Jednakżedezerterzybylitakliczni,żetrzebakreślićlistyucieki-
nierówwprzybliżeniu.Należałorównieżuprzyznaćżandarmerii12frankówza
każdegozłapanegoiodstawionegodooddziału”
.Mimożeodkwietnia1805
rokunadzórzacieśniłsię,gdyżwiększaczęśćarmiiskupiałasięwobozach33,
439wojskowychzostałoosadzonychwwięzieniachprzezradęwojskową,824
skazanychnarozstrzelanie,a8330zostałoodnalezionychwewnątrzkraju
iodeskortowanychdoswoichjednostek34.
Wieluweteranomzabranourlopy,azwłaszczawszystkimtym,którzywyru-
szylinaposzukiwanieprzygód.CzęśćznichprzemierzyłaHiszpanięidotarła
naskrajPortugali,którawprawiłaichwosłupienie;inni,dotarłszynapółwysep
najedlisięszaleju,zostalizjedzeniprzezwszyinadzialisięnahiszpańskinóż
lubteżzostalipotraktowanimaczugązaswąśmiałośćwobectamtejszejpłci
pięknej.JeszczeinnizostaliwysłanidyliżansemnaZachód,tudzieżnakwaterę
dobretońskichmiast.Byliwśródnichtakżewojskowi,którzywsiedlinastatek
zkursemnaSanDomingoniemyślącopowrocie.Armiasterowałautłumami
29MiejscowośćwPiemonciepołożonanadrzekąTenaro,wpobliżuktórejodbyłasiębitwapodMa-
rengo.Ważnabazakomunikacyjno-zaopatrzeniowawokresiewojennapoleońskich[M.P.].
30L.Routier,op.cit.
31NiecowcześniejMorvanpisał,jakimdramatembyłodlażołnierzymaszerowaniebezodpoczyn-
ku.Jakwidaćwniektórychsytuacjachmiałotoplusy,nawetzpunktuwidzeniaszeregowegożołnie-
rza.Chybajesttodowodemnato,żewojskofaktyczniezawszenarzeka[M.P.].
32Chodzituprawdopodobnieowspominanewcześniejrysowaniemapprzezżołnierzyiwłóczenie
sięichwzwiązkuztympokraju[M.P.].
33Chodzioobozy,którezostałyzałożonewzwiązkuzprzygotowywanieminwazjinaWielkąBryta-
nięwmarcu1803roku.Wkolejnychmiesiącachpowstawałynastępnezgrupowaniawojsk,które
wkrótcepotemutworzyłykorpusyWielkiejArmii.Wzwiązkuztym,żecytowanyprzezautorade-
kretzostałwydanywlistopadzie1802roku,aobozypowstawałyjakwyżej,sytuacjaprawdopodob-
nieustabilizowałasięszybciejniżwkwietniu1805roku.Niestetyniewiadomo,zajakiokresodpo-
wiadająliczbyprzytoczonewtekście.Byćmożechodzioczasodkampanii1800roku.Wtakiejsytu-
acjidezercjabyłabywyjątkowoniska[M.P.].
34Corri,7273,7274,9943;CorrideDavout,22luty1804;Rapportauministre,24listopada1802r.
[w:]A.Colbert-Chabanais,Traditionetsouvenirs,oumémoirestouchantletempsetlaviedugénéraliii
(1793-1809),t.I-V,Paris1863-1875.
