Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Zoologia.Różnorodnośćipokrewieństwazwierząt
JohannSchröder
(1600-1664)
kolonijnychorganizmówklonalnych
(np.mszywiołówczystułbiopławów).
Różnicowanieanatomiiifunkcji
możebyćteżskutkiemewolucyjnego
wzrostuzłożonościwobrębiepojedyn-
czegoorganizmu.Naszekręgiistotnie
różniąsięmiędzysobąianatombeztru-
duodróżniatlasodaxisczysacrum,choć
wszystkiewywodząsięzidentycznej
pierwotniepostaci.Podobniegłębokie
sąróżnicemiędzysegmentamiciałaza-
awansowanychewolucyjniestawonogów,
choćuichprzodkówbyłyoneanato-
micznieidentyczne.Tohomologiaseryj-
namiędzynarządamijednegoosobnika.
Takiesamopodobieństwopowstajejuż
napoziomieDNAwwynikuduplikacji
genówipostępującegoichróżnicowania
wtrakcieewolucji.Wgenetyceużywasię
terminuparalogianaokreślenietakiego
podobieństwawobrębiegenomu(oraz
ortologia-gdydotyczyonogenomów
lub,czasami,chromosomów).Paralo-
giajestskutkiemewolucjidziałającejna
JohannSperling
zduplikowanegeny,ortologiazaś-tylko
(1603-1664)
narozmnażaniesięorganizmów.Istot-
naodmiennośćanatomiiifizjologiimożesięteż
odnosićdoróżnychstadiówrozwojuosobniczego,
naprzykładstadiummeduzyipolipaczyteżlarwy,
poczwarkiiimago.Tohomologiaontogenetyczna
międzyróżnymistadiamiontogenezy.
Wyposażeniwnajważniejszepojęcieteoretycz-
nezoologiimożemyprzejśćdozagadnieńszcze-
gółowych,wzbogacającpodrodzespecjalistyczne
słownictwo(jeślitobędzieniezbędne).Pierwszym
takimterminem,któregosenswartozrozumieć,jest
samanazwadziedziny-wbrewpozorom,bynaj-
mniejniestarożytna.
Naukaozwierzętach
Zoologiatopogreckunaukaozwierzętach.Ter-
minskładasięzdwusłów:ζώον(zoon)-zwie-
rzęiλογος(logos)-słowo,mowa,nauka.Poraz
pierwszyużyłgow1659rokuprzyrodnikJohann
SchröderwangielskojęzycznymdzieleZoologia:
or,Thehistoryofanimalsastheyare
usefulinphysickandchirurgery(Zoo-
logia,czylihistoriazwierzątprzydat-
nychwbadaniachnaturyiwchirur-
gii).Jakztytułuwynika,pojęcieto
nieodpowiadałodzisiejszemuzakre-
sowitejdziedzinyimiało,mówiąc
Ruchwicizielonegowiciowca
Chlamydomonasprzyruchupo-
językiemnamwspółczesnym,apli-
stępowymiwstecznym
kacyjnycharakternagrunciemedy-
cyny.Doobecnegoznaczeniategoterminuprzybli-
żyłsięniedługopotem,bojużwroku1661,Johann
SperlingwdzieleZoologiaPhysicaPosth:Brevi&
perspicuoordine,abipso,Cuminvivisesset,Autore
adornata.Accessitinfne,DisputationumZoolog.
Hexas,DeBasilisco,Unicornu,Phoenice,Behemoth
&Leviathan,DraconeacAranea(Zoologiafizyczna
pośmiertnie,krótkoiwklarownymporządkuodsa-
megoautorazażyciaprzedstawiona.Wkońcowym
dodatkuzrozważaniamizoologicznymioczarow-
nicach,bazyliszku,jednorożcu,feniksie,Behemocie
iLewiatanie,smokuipająku).Tymrazemzakres
wiedzyzoologicznejjestrozleglejszyodtego,jaki
skłonnibylibyśmyprzyjąć,skoroobejmowałaona
równieżinformacjeoczarownicach,smokach,jed-
norożcachifeniksach.Dzisiejszemuzoologowinie
wystarczajednakwykluczeniemitycznychstworów
zzakresuswoichbadań,niekażdabowiemwiedza
ozwierzętachjestnauką.
Byzoologięmócnazwaćnauką,musibyćona
sposobemopisuświata,któryspełniawymagania:
1)oszczędnościmetodologicznej(zasadabrzytwy
Ockhama)oraz2)testowalności(falsyfikowalno-
ści)twierdzeń.Warunkitełatwospełnić,dopóki
rozważaniadotyczązagadnieńfizjologicznychna
poziomiezjawiskchemicznychifizycznych.Do
pewnegostopniaodnosisiętorównieżdofunkcjo-
nowaniaświatazwierzątwśrodowisku(czyliich
autekologii),gdziemetodamifizykiichemiiudaje
sięśledzićprzepływprzezichciałamateriiienergii.
Trudniejprzychodzibadaczomobjaśnianiewka-
tegoriachmetodologiinaukścisłych(hipotetycz-
no-dedukcyjnej)przyczynpowstaniatakiej,anie
innejanatomiiiobserwowanejdziśróżnorodności
zwierząt.Wartowtedyodwołaćsiędohistoryczne-
goaspektubiologii,podejmującpróbyodtwarzania
procesuewolucji.Alemetodykaimetodologiata-
kiegownioskowaniatojużzagadnieniewychodzące
pozaramytegokursu.Najegopoczątkuistotniej-
szewydajesięokreślenie,czymwłaściwiezajmuje
sięzoologia,czylijakodróżnićzwierzęodinnych
organizmów.
Graniceświatazwierząt
ZnaczeniepojęciaDzwierzęcości”zmieniałosięwraz
zpogłębianiemsięwiedzyoprzebieguewolucji
światażywego.Wtradycyjnymujęciuzwierzętami
nazywanoorganizmycudzożywnezdolnedoruchu.
Pomijającjużistnieniezwierzątwtórnieosiadłych,
nieskorychdotakiejaktywności,czyroślinzdol-
nychdoprzemieszczaniasięlubporuszaniaorga-
nami,problememjestwyznaczeniegranicymiędzy
światemroślinizwierzątnapoziomieorganizmów
jednokomórkowych.Gdybyutrzymaćtradycyjną
