Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Drzeworodowepierwotniaków
wydzielićdużegrupyameboco-
razwiększymstopniuzłożoności,
którychpokrewieństwazostały
potwierdzonemetodamimoleku-
larnymi.Wieleznichmakomórki
osłonięteorganicznymilubmine-
ralnymiskorupkamikompensują-
cymibrakścianykomórkowej.
Żyjącewwodachsłodkich
amebyskorupkowezlobopodia-
mi(rządArcellida,czyliTestacea
lobosa)wytwarzająorganiczne
skorupki,doktórychdoklejane
sąobceelementy.Organizmy
teniezmieniłyswojejmorfo-
logiiodconajmniej740mln
lat-natylebowiemszacuje
sięznaleziskanajstarszych
kopalnychszczątków.Ichni-
bynóżkimająpokrójpłatowa-
tyicharakteryzująsięniskim
stopniemuporządkowaniacy-
toszkieletu.
Amebyskorupkoweznit-
kowatyminibynóżkami(filopo-
diami)(rządGromiida,czyliTe-
staceafilosa)wytwarzająskorupki
zewnętrznemającezłożonąstrukturę.
Wyróżniasięwśródnichorganizmypeł-
zającezaopatrzonewwić(Cercomonas),co
wskazujenaniezależneodinnychamebskorupko-
wychwykształcenieameboidalności.Ichskorupki
organicznemogąmiećuporządkowanąstrukturę
albosąformowanezwytwarzanychwaparacie
Golgiegopłytekkrzemionkowych,którychnowy
zestawpowstajepodczaspodziałukomórki.Bli-
skitejgrupieamebChlorarachnionmawkomórce
chloroplastyznukleomorfembędącympozostało-
ściąsymbiotycznejzielenicy.Amebytesąpokrewne
otwornicom.
23
Pokrewieństwaotwornic
Otwornice
Otwornice(gromadaForaminifera)sąwieloją-
drowymiamebami(polienergidy)wytwarzający-
miścianękomórkowązsubstancjiorganicznej,
któraupierwotnychformwiążedrobinyosadu,
autychbardziejzaawansowanychewolucyjnie
podlegazwapnieniu(kalcyfikacji).Ichnitkowate
nibynóżkitworząanastomozy,czyliłącząsięze
sobąirozdzielają(sątotzw.granularneretikulo-
podia),pierwotnieuchodzączjednejstronysko-
rupki.Uotwornicwystępujeprzemianapokoleń,
zestadiamidiploidalnymihaploidalnym,różnią-
cymisięczasemwielkościąskorupkiwpoczątko-
wychfazachrozwoju-wstadiumdiploidalnym
pierwszakomorajestmniejsza.Wwynikumejozy
powstająmałehaploidalnekomórki,którerosną
ażdoosiągnięciaodpowiednichrozmiarówiwów-
czasuwalniająjednakowejwielkościdwuwiciowe
gamety(izogamia).Morfologiatychgametwska-
zujenapochodzenieotwornicodprzodkówbli-
skichzłotowiciowcom.Zzygotyrozwijasiępoko-
leniediploidalne.Skorupkipowstałepopołączeniu
gametspotykasięrzadko.
Najpierwotniejszespośróddzisiejszychotwor-
nictomorskieorganizmybentosowe.Ichskorupka
formujesięzziarenosaduwbudowywanychwor-
ganicznąwydzielinę(aglutynacja).Skorupkitakie
występująwzapisiekopalnymodprawie550mln
lat.
Otworniceaglutynująceokulistych,ustawio-
nychjednazadrugąkomorachpojawiłysię50mln
latpóźniej.Budowatakichskorupekznacznie
zmieniałasiępodczasewolucji-sąonepospolite
równieżwdzisiejszychmorzach.Otwornicenieod-
grywajądużejroliekologicznej,sąprzedewszyst-
kimwykorzystywaneprzezgeologówdodatowania
warstwskalnych(pionieremtakiegoichzastosowa-
niawgórnictwienaftowymbyłgeologJózefGrzy-
