Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Morfologiafunkcjonalna27
Ryc.30.
Pedipalpyiodnóże
Iparyjakonarządyzmysło-
weuroztoczaPodocinumpa-
cificum
(Acari:
Gamasida)
(fot.G.Alberti,zBłaszaka,
Albertiego,1985)
rozłupnogłowców(Schizomida),biczykoodwłokow-
ców(Thelyphonida).Prosoma6.segmentowaza-
opatrzonaw6parprzydatków:chelicery,pedipalpy
iczteryparyodnóżykrocznych.Chelicerypierwot-
nieszczypcowate,alerównieżscyzorykowatelub
igłowate,służądopobieraniapokarmu(łowienia
zdobyczy),alemogąbyćniekiedyprzekształcone
wgonopody,czylizastępczenarządykopulacyjne
(p.ryc.17).Pedipalpyzregułypodobnedoodnóży
krocznych.Najczęściejspełniająfunkcjezmysłowe,
niekiedychwytne(skorpiony,zaleszczotki,niektóre
roztocze),służąrównieżusamcówpająkówjako
gonopody.Czteryparyodnóżykrocznych,zktórych
8
1
2
9
3
4
7
5
6
pierwszaparawniektórychgrupachspełniafunkcje
zmysłoweiniesłużydoporuszaniasię,np.tępo-
odwłokowcejAmblypygiiniektóreroztocze(ryc.
30).Wzwiązkuzbrakiemwłaściwychnarządów
gębowych(szczękiżuwaczek)uszczękoczułkowców
biodrapedipalpizregułypierwszychdwóchpar
odnóżywykształcająendyty(gnathocoxae)wpostaci
wyrostkówznajdującychsięwokolicachotworu
gębowegoipomagającychprzyrozdrabnianiupokar-
mu(ryc.31).Tylkogłaszczkobieżne(Palpigradi)nie
mająendytów.Uniektórychroztoczyliczbaodnóży
uformdorosłychmożebyćzredukowanadodwóch
Ryc.31.
Endytykosarzy(zaznaczonenaczarno).
lubjednejpary,albonawetcałkowicie.Prosoma
1jwargagórna(labium),2jchelicera,3jpedipalpa,
częstopokrytatwardympeltidium.Naprosomie
4jbiodraIparyodnóży,5jbiodraIIparyodnóży,6j
uwiększościszczękoczułkowcówznajdująsięoczy
wargadolna(labrum),7jwieczkopłciowe(operculum),
(rzadkozłożone,zregułyproste).
8jstigma,9jodbyt(wgróżnychautorów,zm.)
