Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kilkauwagowspółczesnychsłowiańskichstandardachjęzykowych•21
rodowądanychspołeczeństwsąoczywiściehistoryczniezmienne”4,atakże,że
niegdyśbyłyone„znacznieluźniejszeniżwnaszychczasach”5.
Upodstawpogląduojednościjęzykaserbskiegoichorwackiegowokresie
jegostuletniegofunkcjonowaniależała,jakjużwspomniano,wspólnanowoszto-
kawskapodstawadialektycznaobujęzyków,którazpunktuwidzeniaklasyfikacji
genetycznejbyławystarczającymdowodemichidentyczności.Jednośćjęzykowa
istniałajednaknapoziomiesystemu,niezaśnapoziomiestandarduliterackiego.
Funkcjespołecznejęzykaniepoddająsięanaliziezperspektywysystemujęzy-
kowego,awięcjęzykoznawstwastrukturalistycznego,któreprzypisującjęzyko-
wi,jakogłówną,funkcjękomunikatywną,zaniedbałorównocześnieproblema-
tykęjegofunkcjonowaniawspołeczeństwie,uwarunkowanąszeregiemzjawisk
„zewnątrzjęzykowych”
,socjolingwistycznych.Wkontekścieistnieniatrzech
kryteriówklasyfikacyjnychdopierozgodnośćwszystkichtrzech,awięctypolo-
gicznego,genetycznegoorazwartościującegopotwierdzaidentycznośćdanych
języków6.Wwypadkujęzykachorwackiegoiserbskiegoistniałatylkozgodność
kryteriówlingwistycznych,którychniemożnauznaćzarozstrzygającedlarozróż-
nianiajęzyków,bowiemwprocesieichpowstawaniaważnąrolęodgrywałytakże:
świadomośćiroladanejwspólnotyjęzykowej,jakijejprzekonanieowyłączności
iodrębnościwłasnegojęzyka,wspartewspólnotąterytorialną,państwowąikultu-
rową,czylitymielementami,zapomocąktórychkonstruowanonowoczesnąde-
finicjęnaroduijęzykanarodowego.Stądteżkryteriumwartościującemawiększe
znaczeniedlafunkcjonowaniajęzykównarodowychniżkryteriaodwołującesię
dospisucechgramatycznych.Nalistęróżnicsocjolingwistycznychwpisywano:
rodowodycywilizacyjne,losyhistoryczne,tradycjekulturalneireligijne,mental-
nośćspołeczną,systemywartości,odmiennetradycjeliterackieorazodmienne
drogikodyfikacjistandardówliterackich.Dotyczytogłówniejęzykówserbskiego
ichorwackiego,alepodobneczynnikiróżnicującemożnateżznaleźćwhistorii
językabośniackiego(bogomilizm,islam)czyczarnogórskiego.Donichzresztą
odwołująsiękodyfikatorzypreskrybującyobecnienormytychjęzyków.Ichgłów-
nymcelemjestdeserbizacjaodziedziczonejnormyserbsko-chorwackiej.
Sytuacjanowopowstałychjęzyków„postjugosłowiańskich”czy„postserbsko-
-chorwackich”jestzróżnicowana.Jugosławiarozpadłasięnasześćodrębnych
państw,awczterechznich–Bośni,Chorwacji,SerbiiiCzarnogórze–języki
narodoweopartesąnatymsamymsystemie,naktórymopartybyłstandardję-
zykaserbsko-chorwackiego,cowkonsekwencjioznaczamożliwośćrealizowania
funkcjikomunikatywnej.
Wwypadkujęzykaserbskiegopodstawowymproblememstałosięrozstrzyg-
nięcie,czymamydoczynieniaz„nowym”językiemserbskim,czyteżzjęzykiem,
którykontynuuje„stary”językserbsko-chorwacki.Niewątpliwie,możnaprzyjąć,
4M.Bobrownicka,Poliglotyzmspołeczeństwsłowiańskich...,op.cit.,s.19.
5Ibidem,s.37.
6K.Mićanović,Hrvatskisnaglaskom.Standardijezičnivarijeteti,Zagreb2006,s.52–54.
