Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Jaksięnaogółprzyjmujemonastery„odzawsze”odgrywałyznaczącą
rolęwdziejachduchowościikulturyKościołaprawosławnego.Jednakpa-
miętaćnależy,żegłównyminadrzędnymcelemistnieniamonasterówbył
celreligijny:modlitwaidążeniedochrześcijańskiejdoskonałości.
BadającpołożeniemonasterówprawosławnychwWielkimKsięstwie
LitewskimwXVIwiekunależyzastanowićsięnadichogólnąkondycją.Na
ogółprzyjmujesię,żewiekXVIbyłwiekiemkryzysudlaprawosławnego
życiamonastycznegoiKościołaprawosławnegowRzeczypospolitejiWKL,
główniewkwestiachmaterialnychioświatowych.Powstajejednakpytanie
oinnesymptomyewentualnegokryzysu.Niemateżpewności,czywogóle
możnastwierdzić,żesytuacjamonastycyzmuprawosławnegowWKLpo-
gorszyłasięwstosunkudoczasówwcześniejszych.Wmoimprzekonaniu,
abytozrobić,mamydzisiajzamałoźródeł.Wydajesię,żewiekXVIrzeczy-
wiścieprzyniósłszerszykryzyscałegoprawosławiawpaństwiepolsko-li-
tewskim,alemógłsięonujawnićdopieropopojawieniusięreformacji,która
stałasiępoważnąkonkurencjądlaKościołaprawosławnego.Samarefor-
macjamożebyćzresztątraktowanajakoimpulsdlazmianwsferzereligij-
nejwWKL,zarównowKościeleprawosławnymjakirzymskokatolickim.
WprzypadkuKościołaprawosławnegodużeznaczeniematudośćpo-
wszechneporzucanieprawosławiaprzezelitępolitycznąiekonomiczną
iprzystępowaniedowyznańreformowanych.Ogromneznaczeniemiałateż
kontrofensywawyznaniowaKościołarzymskokatolickiegoposoborzetry-
denckim.WartozadaćteżpytaniaowpływnapołożenieKościołaprawo-
sławnegoprzemianpolitycznychispołecznychwWielkimKsięstwieLi-
tewskimpouniilubelskiej1569r.orazrozpowszechnienie,szczególnie
wdrugiejpołowieXVIwiekustosowaniawstosunkudodóbrKościołapra-
wosławnegoprawapodawania.Wszystkietepytaniasąbardzoistotnedla
zrozumieniaspecyfikiorazsytuacjiwewnętrznejizewnętrznejmonaste-
rówprawosławnychwWKL.
Stanoświatyikulturymonastycznejośrodkówklasztornychjestważ-
nymzagadnieniemdopełniającymobrazużyciamonastycznegowWKL.
Szerokoznanajestrola,jakąwdziejachkulturyprawosławnejiszerzej,sło-
9
