Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
równieżwpolsko-żydowskiejprozieDwudziestolecia,lokującejsięjużwradykal-
niezmienionychwstosunkudoprozyprzełomuXIXiXXwiekuideologicznych
kontekstach.Nowe–ważnezewzględunatrybmojejlektury–zjawiska,jakiechcę
odnotować,towyraźneciążeniepewnegonurtumiędzywojennejpolsko-żydowskiej
powieścikupsychologizmowiizwiązanejznimnowejantropologiiorazobecność
wnimcharakterystycznegopsychologicznegosłownikaeksponującegowzacho-
waniachidziałaniachjednostkirolępodświadomychuwarunkowań
24
.Wefekcie
tegoautorefleksyjnemu,interpretacyjnemuwysiłkowipostacisłużąjużnietylko,
jakdawniej,dialogi,formypamiętnika,listu,monologuwewnętrznego,aleszerszy
wachlarzśrodkówpsychonarracji,–marzenianajawie,obrazysenne,mimowolne
wspomnieniafunkcjonującejakosygnałytego,cowbohaterachniejasne,ukryte,
nieświadome
25
.
TakdziejesięnaprzykładwpowieściFalistalinia(1932)AdamaMadlera,któ-
rejpostaciobdarzonezostałynietylkozdolnościamipoznawczymisamoobserwacji
iautorefleksji,aleteżskłonnościamidopogrążaniasięwżywiołachpodświadomego
czynieświadomego.Jejprotagonista,WiktorMerk,zupodobaniemkontempluje
zmienneHkrajobrazy[własnej]duszy”
26
,praktykującanalizowanieswychzachowań
wrozmaitychsytuacjach.
ProzęMadlera(takżeinnejegopowieści–np.Cieniezdarzeń,1937)wyróżniatyp
bohateraniemogącegosięwyzwolićzsytuacjiwewnętrznegorozchwianiainiepew-
ności,poddanegozmiennymnastrojom,przystającegonanieostatecznośćwłasnych
wyborówidecyzji.JużtakakonstrukcjaHja”–płynnego,niepewnego,zanurzonego
wkalejdoskopiezmiennychdoznań,konfrontowanegozwielościądoświadczeń,
odgrywającegoróżnerolewrozmaitychmomentachczasowych,wróżnychspo-
łecznychprzestrzeniach,wzmiennychrelacjachmiędzyosobowych
27
–sygnalizuje
problematycznośćtożsamości.MerktworzysiebiewobecInnych–wdialogu,win-
terakcji.Podążajączaśzazmieniającymisięprzewodnikami–razzaprzyjacielem
Polakiem,kiedyindziejzasyjonistąbądźsocjalistą–gotówjestmodelowaćsiebie
naróżnesposobyizbliżaćdorozmaitychideowychstanowisk.To,corysujemusię
początkowojakoprzełom,przemiana,przeobrażenie–niebawemzostajeunieważ-
nioneprzeznoweimpulsyiinspiracje.Wewłasnejoceniebohaterpozostajewciąż
międzyHjednąidrugąstroną”–tkwiącHwobręczyniezdecydowania”
28
.Nigdzienie-
zakorzeniony,bezHtwardego,niewzruszonegooparcia”
29
,należydogronaludzibez
określonegospołecznegomiejscairozpoznajeswąsytuacjęjakobycienarozdrożu
(s.34)czybezdrożu(s.183).Jest–jakwielokrotniepowtarzasobieiinnym–Hitu
itam”,czyliHanitu,anitam”(s.14).Wahasię–odwołujęsiętudospecyficznego
24SłowniktenpojawiasięmiędzyinnymiwFalistejliniiAdamaMadlera:Falistalinia,Warszawska
BibliotekaGroszowa,Warszawa1932,s.54.
25AdamMadler,Falistalinia…,ss.65–66,159,186.
26Ibidem,s.53.
27Zob.MałgorzataPuchalska-Wasyl,PiotrK.Oleś,TeorianarracyjnejtożsamościDana
McAdamsał,ss.248–249.
28AdamMadler,Falistalinia,s.64.
29Ibidem,s.184.
–17–
