Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
ŻydzinaBiałorusi
Stopniowo,wrazzpostępującąrusyfikacją,następowałoujednolicenienazw
urzędówistrukturterenowejadministracji.Abyniezmieniaćokreśleńzepoki,
wpracywystępowaćbędąstareinowenazwy.Wniektórychprzypadkachbędą
takżewużyciuokreśleniaorganizacjiżydowskich,jakziemstwa,którewnie-
wielkimstopniubyłyzbieżnezestrukturamiadministracjipaństwowej-polskiej
irosyjskiej.
DziejewspólnotżydowskichnaBiałorusiukazująobrazcharakterystycznydla
większościobszarówtakzwanejstrefyosiedlenia,naktórymŻydomwolnobyło
osiedlaćsię,choćitamniecałkiemdowolnie.Wrazzkształtowaniemsięro-
syjskiejkoncepcjipolitycznejstrefyosiedleniazmieniałysięgraniceiobszarstrefy,
awrazznimtakżegranicecelne.Rządcarski,abychronićwnętrzeRosjiprzed
niekontrolowanymhandlemwzdłużgraniczachodnichstrefy,wytyczałkilku-
dziesięciokilometrowestrefy,naktórychzabranianoosiedlaćsięŻydom.Miałoto
wpływnażyciewewnątrzstrefyosiedlenia,jejstrukturęzawodowąiekonomiczną.
Badającprocesprzemianwstrefieosiedleniatrzebauwzględnićrozporządzenia,
pochodzącezPetersburga,aniekiedyodlokalnychgubernatorów.
Wpierwszychdekadachporozbiorach,wrazzzawężającymsięświatem
żydowskiejprzestrzenispołecznejiekonomiiorazrosnącymiograniczeniami
prawnymi,kształtowałsięmodusvivendirosyjskichwspólnotżydowskich.Oni
saminiekiedyokreślalisięzdumą,aniekiedyznutąpobłażania,jakorosyjscy
Żydzi.Pracamanaceluukazaniewmożliwiepełnymzakresiespołecznych
iekonomicznychwarunkówżydowskiejegzystencjinaBiałorusiwćwierćwieczu
poszerzającegosięterytoriumrosyjskichzaborówiwdalszychdziejachpierwszej
połowyXIXw.,awięcwokresiepowstawaniaowejwielkiejrosyjskiejdiaspory
żydowskiej.Wyznaczałjąiwyznacza(widocznyiobecniewIzraelupowielkiej
emigracji)językżydowski,późniejtakżerosyjski,folklorbogatoczerpiącyins-
piracjeodinnychnarodówRosjiorazukształtowanatamwłasnatradycja.Two-
rzonoróżnekoncepcjeimodelefunkcjonowaniawpaństwierosyjskim.Byłyto:
protosyjonizm,diasporyzm,integracjonizmorazprzeciwstawnetrendy,jakakul-
turacjaiasymilacja.WdrugiejpołowieXIXw.pojawiłysięnurtypolityczne
współdziałającezrosyjskimi.
ZmiennośćgranicprzyłączanychstopniowodoRosjiterytoriówpowodowała
dalszeprzemiany.Dotyczyłyonewpierwszymrzędziekwestiidemograficznych,
aletakżestrukturyzaludnieniaposzczególnychregionów.Terenyzachodniej
Białorusi,tradycyjniesilniejzwiązanezRzeczpospolitą,wykazywaływiększądy-
namikęrozwojugospodarczego.Rejonypogranicznestrefyosiedleniastawałysię
obszaremwspieranymekonomicznieprzezkontrabandę.Obszarywschodnie,
ciążącekurynkowirosyjskiemu,byłystopniowoeliminowaneztegorynkuzbytu.
ŻydowskieosadnictwomałomiasteczkowenaBiałorusi,wwiększościwmia-
stachprywatnych(szlacheckich),tworzyłoszczególnestrukturyosadnictwa.
Uzależnienieodśredniozamożnejszlachtyisłabowykształconychstrukturmu-
nicypalnychprzyczyniałosiędowarunkówżydowskiejegzystencjinatychtere-
nach.Odsuwanąodudziałuworganachmiejskichludnośćżydowskąstopniowo
eliminowanozudziałuwgremiachdecyzyjnych.CzęstoŻydziuciekalisiędo
