Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
ŻydzinaBiałorusi
Wtrzechpowiatachguberni:witebskim,połockimisurażskimżydowskie
osadnictwomiejskiedominowałonadwiejskim.WpozostałychpowiatachŻydzi
zmiaststanowiliod3%do35%,aśrednio34,86%ogółuludnościżydowskiej.
Dlaporównania-wśródchrześcijandominowałaludnośćwiejska,amiejskiej
byłośrednio2,9%.Byłyitakietereny,jakpowiatreżycki,gdzieŻydzinieosiedlali
sięwowymczasie
16
.
Jużwpierwszymporozbiorzespisieludnościżądanododatkowychwy-
jaśnień.DotyczyćmiałymiejscaprzebywaniaŻyda,tegoczyarendowałkarczmę
uszlachcica,aby,jaktookreślanowrozporządzeniachrosyjskich,możnabyło
Żydówwpisaćwedleporządku,podzielićnakahały,akażdaosobawinnapłacić
podatekwwysokości1rubla.CizŻydów,którzyprzyjęliwiaręchrześcijańską,
byliwpisywaniosobno,zewskazaniem,jakiewyznanieprzyjęli,gdziemieszkali,
jakieprowadzilizajęcie,jakistatusprawnyimprzysługiwał,abyidlanichmożna
byłoustalićnoweprawa,couczyniononp.wkwestiipodatkowej.
OgólnąliczbęŻydówwguberniachzachodnichpodajezałączonapo1804r.
instrukcjadoustawyztegoroku.Mowawniejbyłao174385„duszachmęs-
kich”,płacącychpodatki,dodanorównieżwskazanie,żewskutekniedokładności
rejestracyjnych„liczbatanieobejmujei1/5ogółuludności”,awięcwedleobra-
dującegowówczaspaństwowegoorganuprawodawczego-Komitetuds.Żydow-
skich,miałobyćokoło1milionaŻydów,jeśliuwzględnićkobietyidzieci
17
.
Wedledanychspisowychz1847r.,awięcpopółwieku,nadaldominowały
liczebnościąludnościżydowskiejgubernie:wołyńska,podolskaikijowska-
powyżej150tys.,grodzieńskadochodziłado100tys.,apowyżej80tys.liczyły
kowieńska,mińskaimohylewska;wileńskapoterytorialnychzmianachliczyła
niecałe70tys.Ogółemnapodstawietychsamychdanychwcałejstrefieosied-
leniamiałomieszkaćpowyżej1milionaŻydów.
WpierwszychdekadachXIXw.następowałyzmianywstylużyciaidziałal-
nościekonomicznejŻydównaBiałorusi.Żydziprzechodziliodzajmowaniasię
obrotemproduktamirolnymipochodzącymizwiosekiosaddodziałalnościrze-
mieślniczejwmiastach.Byłotowynikiemwieluczynników.Jednezważniejszych
przyczynstanowiłyogólnywzrosturbanizacjiorazrozwójmanufaktur,ana-
stępniefabryk.Równieważnebyłytakżezmianywprawodawstwierosyjskim
wobecŻydów,acosięztymwiązało,wysiedlaniezwiosekilokalneograniczania
działalnościŻydówwrolnictwie(od1804do1823r.),ichprzymusowakon-
centracjawmiastach,oczymjeszczebędziewspomniane.
W1772r.Żydziustępowaliwmiastachpodwzględemliczebnościchrześ-
cijanom-27%Żydówi73%chrześcijan,alew1815r.mieszkałownich51%
Żydówi49%chrześcijan.Danespisuz1815r.,opublikowanew1817r.,wska-
zująnawzrostliczbymiejskiejludnościżydowskiejo496%,achrześcijańskiej
16
J.Korobkow,dz.cyt.,s.171.
17
S.Dubnow,SudbyjewrejewwRosiiwepokuzapadnojpierwojemancipacji(1789-1815),
„JewrejskajaStarina”1912,t.2,s.23.
