Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ku„paxbritannica”
kaBrytaniauważała,żemadotakichposunięćprawo?Patrzącna
światzperspektywyEuropy
,łatwoprzeoczyć,żeImperiumBrytyjskie
niebyłowowymczasietylkomocarstwemeuropejskim,aleprzede
wszystkimświatowym.Brytyjczycychlubilisię,żewichimperium
„słońcenigdyniezachodzi”,imielirację,skorowładzaLondynuroz-
ciągałasięnadczwartączęściąwszystkichlądów,ajegointeresyizo-
bowiązaniamiaływymiarglobalny.Zpunktuwidzeniatejstrategii
niebyłodlaAngliiwlatachwielkiejwojnyzagadnieniaważniejsze-
goniżBliskiWschód.Niepewnajejwyniku,podejmowałasprzeczne
działaniaidyplomatycznemanewry.
Myślposłużeniasiężydowskąkartądlaumocnieniawłasnych
pozycjiwtymregionienieobcabyłaAnglikomjużwpołowieXIX
stulecia(pomysłytakiewysuwałm.in.HenryJohnTemplelordPal-
merston,wieloletnipremieriszefdyplomacji).Później,poprzejęciu
kontrolinadEgiptem,okazałosię,żePalestynamożebyćdoskona-
łymbuforemzabezpieczającymKanałSueskiodstronyrezerwowa-
nychdlaFrancuzówSyriiiLibanu.Wtymkierunkuszłazręcznaar-
gumentacjaliderówruchusyjonistycznegozChaimemWeizmannem
naczele.DostrzegającwbrytyjskichplanachrozczłonkowaniaTurcji
szansęnaumiędzynarodowienieproblemuutworzeniapaństważy-
dowskiego,zaczęlipodkreślaćpotencjalnekorzyści,jakiedlaintere-
sówWielkiejBrytaniinaBliskimWschodziemożeposiadaćzwiąza-
nazniążydowskaPalestyna
23
.Byłyteżiinnepowody.Brytyjczykom
chodziłom.in.ododatkowyargumentnarzeczprzyznaniaimZiemi
ŚwiętejpowojnieiuzasadnienieichobecnościwSuezieorazzjed-
nanieśrodowiskżydowskichwUSA(wśródŻydówamerykańskich
NiemcycieszyłysięwtedylepsząprasąniżWielkaBrytania)iwEu-
ropie,szczególniezwrogiegoobozupaństwcentralnych.
DeklaracjaBalfoura,łącząc„wspaniałomyślnośćzubocznymi
korzyściaminaturypraktycznej”
24
,równocześniepozostawiaławie-
lemiejscanaróżneinterpretacje.Świadomiepozbawionaprecyzji
(jaknależałorozumiećtermin„siedzibanarodowa”?)inawetwalo-
-1949,London1983,s.4(pierwszewydanietejksiążkiukazałosięw1949r.).
Por.też:R.Balke,Izrael,Warszawa2005,s.45.
23
Zob.m.in.Ch.Weizmann,TrialandError
.TheAutobiographyofChaimWeizmann,
London1950,s.223–233;A.R.Taylor,PreludetoIsrael,s.10–26;I.Friedman,The
QuestionofPalestine.British–Jewish–ArabRelations,1914–1918,2
nd
ed.,New
Brunswick1992;H.Edelheit,A.Edelheit,HistoryofZionism,s.74–79.
24
Cyt.za:E.Bendiner,CzasAniołów.TragikomicznahistoriaLigiNarodów,War-
szawa1981,s.446.
35
