Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„Stary—nowykraj”
datpalestyńskipoczątkoworozciągałsiępoobydwustronachrzeki
JordaniobjąłterenydzisiejszychIzraela,JordaniiiAutonomiiPa-
lestyńskiej.PodobniejakIrakiSyriazLibanembyłtzw.mandatem
emancypacyjnym(typuA).Statustenprzysługiwałterytoriomnaj-
bardziejrozwiniętym,dlaktórychprzewidywanowiększyzakressa-
morządności.
UchwałaLigiNarodówbyłapierwszymwhistoriimiędzynaro-
dowymaktemuznaniaprawżydowskichdoPalestyny
.Mandatsank-
cjonowałnapływŻydóworazichprawadozakupuziemiizapowiadał
powołanieorganudoradczego(zostałanimw1929r.AgencjaŻydow-
ska),którymiałwspółdziałaćzadministracjąbrytyjskąprzybudo-
wieprzyszłejsiedzibynarodowej
27
.Mimoformalnychzapewnień,ja-
kiepoczyniononarzeczludnościarabskiej,trudnobyłoniezauważyć,
żestronąwyraźniewtymdokumencieuprzywilejowanąbyliŻydzi.
Znamienne,żewtekściepalestyńskiegomandatu(podobniejakiwe
wcześniejszejdeklaracjiBalfoura)anirazuniepojawiłosięokreśle-
nie„Arabowie”
28
.
Aprzecieżnietrzebawielkiejprzenikliwości,bydostrzec,żepo-
godzenieinteresówobydwuspołecznościbędzieniezmiernietrudne.
WielkaBrytaniapodejmowałabowiemzobowiązaniadwojakiegoro-
dzaju,iwjakimśstopniusprzeczne.Zjednejstronywobecwszystkich
Żydów
29
,zdrugiejzaśwstosunkudomiejscowejludnościarabskiej
riazależne.Ujęciegeograficzno–polityczne,Toruń2006,s.288–316(część:„Te-
rytoriamandatoweipowiernicze”).Tamżedalszabibliografia.
27
Tekstmandatupalestyńskiegozob.ThePalestineMandate,Cmd.1785,Lon-
don1922;[TheJewishAgencyforPalestine],BookofDocumentssubmittedto
theGeneralAssemblyoftheUnitedNationsrelatingtotheEstablishmentofthe
NationalHomefortheJewishPeople,NewYork1947,s.39–49;M.Wight,Bri-
tishColonialConstitutions1947,Oxford1952,s.99–106;J.C.Hurewitz,Diplo-
macyintheNearandMiddleEast,vol.II,s.106–111;TheIsrael–ArabReader,
s.34–42;K.Bojko,IzraelaaspiracjePalestyńczyków1987–2006,Warszawa2006,
s.250–257.Tłumaczeniepolskienp:L.Gelberg(wstępioprac.),Prawomiędzy-
narodoweihistoriadyplomatyczna.Wybórdokumentów,t.II,Warszawa1958,
s.194–200;B.Celler,Procespokojowywkonflikciebliskowschodnim,część1:Po-
wstaniePaństwaIzraela,Łódź1996,s.74–80;Dokumentypolitykisjonistycznej,
s.17–24.
28
NaogółtraktowaliśmyArabówwsposóbnierozumnyiwariacki,przyznaprzy-
szłypremierbrytyjskiJamesRamsayMacDonald.Cyt.za:W.–G.Dżabagi,Kon-
fliktpalestyński,„SprawyObce”(Warszawa),z.III:kwiecień1930,s.607.
29
Skorobyłamowao„odbudowaniu”żydowskiejsiedzibynarodowej,siłąrzeczy
musiałotoodnosićsiędocałościnarodużydowskiego.Przyznałtom.in.pre-
mierJamesRamsayMacDonaldwliściedoChaimaWeizmannaz13II1931r.
(„theundertakingintheMandateisanundertakingtotheJewishpeopleand
38
