Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ł.T.Sroka,ŻydziwKrakowie.Studiumoeliciemiasta1850–1918,
Kraków2008,ISBN978–83–7271–465–7,©byWNUniwersytetuPedagogicznego2008
Wstęp
Kiedywinnychkrajachbyłyrzeziezpowoduróżnicywiarymieszkańcówjednego
kraju,wPolscenietylkokatolicy,aleikalwinidonajwyższychdochodzili
dostojeństw.Jeśliwięcwczasachprześladowaniawcałymświecietułającysię,Żydzi
wPolscejednejdoznawaliojcowskiejopieki–miałożbydzisiajspołeczeństwopolskie
odstąpićodtradycjinarodowych,zwłaszczajeślionetakponadwszystkodominują
wkartachpowszechnejhistoriiszlachetnością?
JonatanWarschauer
ELITYWZBUDZAJĄszczególnezainteresowanienietylkohistoryków,
aletakżeszerokichkręgówspołecznych,przedewszystkimdlatego,
żenietylkouczestnicząwkluczowychwydarzeniachhistorycznych,
aleczęstojekreują.TwórcateoriielitVilfredoParetoposługiwałsię
dwomakoncepcjamielit:
Pierwszaznichodnosiłasiędoelitwszerokimtegosłowaznaczeniu
iobejmowaławszystkichludzi,którzywdanymspołeczeństwieswoją
działalnościąosiągająszczególnerezultatywdowolnejsferze,np.wna-
uce,sztuce,uprawianymzawodzie,określonejdziedziniesportuitp.Tak
pojętejelicieprzeciwstawiałonpozostałączęśćspołeczeństwautworzoną
ztych,którychosiągnięciasąprzeciętne,poniżejprzeciętnejczynawet
zerowe.[…]Drugakoncepcjaodnosiłasiędoelityrządzącej,wyłonionej
zszerokopojmowanychelit,awięcdoelitywładzy.Uważałon,żespołe-
czeństwodzielisię–najogólniejbiorąc–napozaelitarnewarstwyniższe
inawyższąwarstwę,którątworzyelita,dzielącasięzkoleinarządzącą
inierządzącąelitę1.
WniniejszejpracyposługujęsięobiemakoncepcjamiPareta.
Azatem,jakokryteriumprzynależnościdoelityprzyjmujęwyjątko-
weosiągnięciaorazprzynależnośćdoelitywładzy.Pierwszekryterium
spełniająprzedewszystkimwybitniludzienauki,wyróżniającysię
zogółuspołeczeństwa,atakżewśrodowiskunaukowym.Za„kwiat
społeczeństwa”2uważamgłównieprofesorówzwiązanychzUniwersy-
tetemJagiellońskim,wokółktóregoskupiałosiężycienaukoweKra-
kowa.ZresztąwpływUniwersytetuJagiellońskiegonieograniczałsię
wówczastylkodosprawzwiązanychznauką,rozciągałsięrównieżna
sprawyspołeczne,politykęikulturę.Elitatotakżewpływowiprzed-
siębiorcy,zpowodzeniemrozwijającywłasneinteresyorazzasiadający
winstytucjachgospodarczych.
1J.Sztumski,Elityichmiejsceirolawspołeczeństwie,Katowice1997,s.11.
2TytułpracyI.Homoli:„Kwiatspołeczeństwa…”(Strukturaspołecznaizarys
położeniainteligencjikrakowskiejwlatach1860–1914),Kraków1984.
5
