Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
BarbaraMilewska-Waźbińska
INFANSREGNIPOLONIAEFRATRIBENEMERENTI|SVO
SVMPTVPOS[VIT]ETSVISIPSALACHRYMISCONSPERSIT5.
Inskrypcjarozpoczynasięformułąpozwalającąnaidentyfikacjęzmarłego,
azjejkońcowychsłówwynika,żepomnikwystawiłabratusiostra.Zarówno
początkowa,jakikońcowaczęśćnapisupełniprzedewszystkimfunkcjęinfor-
macyjną,choćwjegoostatniejpartiipojawiająsięrównieżelementylaudacyjne
(fratribenemerenti)ilamentacyjne(lacrimisconspersit).
Zliterackiegopunktuwidzenianajciekawszajestjednakczęśćśrodkowa,
którejkonstrukcjaopierasięnaczterechprzymiotnikachcharakteryzujących
zmarłego.Wartojerazjeszczeprzytoczyć:promptissimo,lentissimo,patientissimo,
benignissimo,abydostrzec,żeznalazłatuzastosowaniefiguraretorycznaho-
moioteleuton,charakteryzującasięnagromadzeniemwyrazówotakiejsamej
budowiegramatycznejitakichsamychzakończeniach.Podobniejakinnezabiegi
oratorskie,takitenwzmacniasiłęperswazji.Zastosowaniesuperlatywówosa-
dzacałąwypowiedźwwysokichrejestrach.
Ciekawajestrównieżsemantyka.Dowiadujemysię,żepomnikwystawiono
dlawładcyzawszegotowegodoobrad,alepowściągliwegowdziałaniu.Rady
(conisiliis)niewątpliwiezestawionoantytetyczniezczynami(factis),agotowość
(promptissimo)zopieszałością(lentissimo),przyczymnależyzauważyć,żezwykle
todoradzaniewymaganamysłu,acozatymidzieczynnościtejniepowinno
sięłączyćzpośpiechem,leczwykonywaćjązrozwagą.Wartoodnotować,
żewłacinieklasycznejprzymiotnikpromptuskojarzonoraczejzgotowością
dodziałańwojennych
6
,aniezobradami,choćnaprzykładTytusLiwiusz,
charakteryzującMarcjuszaKoriolana,zaznaczył,żebyłongotów(promptus)
zarównodorady,jakidoczynu
7
.Odkładaniedziałańiopóźnianieichnie
spotykałosięnatomiastzpozytywnąocenąhistoriografówantycznych.
Wdwóchkolejnychczłonachśrodkowejpartiiinskrypcjinagrobnejmo-
narchęprzedstawionojakoczłowiekaniezwyklecierpliwego(patientissimo)
iżyczliwego(benignissimo).Przymiotnikitepołączonozłacińskimirzeczowni-
kamimoribusivita,któreprzywodząnamyślantyczneirenesansowebiografie
pochwalnetraktująceożyciuiobyczajach(devitaetmoribus)wybitnychpostaci
8
.
5DZygmuntowiAugustowi,królowiPolskiiwielkiemu|Litwy,atakżepozostałejSar-
macjiksięciuipanu.|Władcydoradbardzochętnemu,dodziałanianajmniejskłonnemu,
|zcharakterubardzocierpliwemu,wżyciuniezwykleżyczliwemuAnna|infantkaPolski
bratuzasłużonemuwłasnym|kosztemwystawiłaisamaswymiskropiłałzami”,transkrypcja
zzachowaniemoryginalnejpisowniza:CorpusInscriptionumPoloniae,t.8,z.1:Katedrakrakow-
skanaWawelu,wyd.A.Perzanowska,Kraków2002,s.102(tuidalej,oileniezostałozazna-
czoneinaczej,przekładwłasny).
6Zob.np.Sen.Ep.33,2:Dadbellumpromptamens”;Caes.BGall.3,19:Dadbella[ś]
promptusestanimus”;Nep.Them.1:Dinrebusgerendispromptus”;Sall.Cat.42:Dmanu
promptuserat”.
7Liv.2,33:Dadulescensetconsilioetmanupromptus”.
8H.Dziechcińska,Biografa,w:Słownikliteraturystaropolskiej(Średniowiecze,Renesans,
Barok),red.T
.Michałowska,przyudzialeB.Otwinowskiej,E.Sarnowskiej-Temeriusz,Wro-
cław-Warszawa-Kraków1990,s.95-97.
