Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Komórkajestzbudowanazsubstancjizwanejcytoplazmą,która
stanowimaterialnepodłożeżycia.Substancjata,jakoukładkoloidalny,
obserwowanawmikroskopiejestprzeważniebezbarwnaiprzezroczy-
sta,makonsystencjęgęstegopłynulubsłabozestalonejgalarety,przy
czymjedenstanskupieniamożeprzechodzićwdrugizarównowjed-
nym,jakidrugimkierunku.Wynikawięcztego,żecytoplazma
podstawowa(hyaloplasma)zachowujesięjakodwracalnyukładko-
loidowytypuzol-żel.
Mikroskoppozwalanawyróżnieniedwugłównychskładnikówko-
mórki:cytoplazmykomórkowejikarioplazmy(plazmyjądrakomór-
kowego).
Cytoplazma
Cytoplazmajestsubstancjąamorficzną,przezroczystąihomogenicz-
ną.Wjejgłównejmasie,zwanejcytoplazmąpodstawową,zawartesą
załamująceświatłostrukturyoróżnejwielkości,wśródktórychnaj-
większąuwagęzwracająmitochondria(p.s.74).Złożoneukładybłon,
wykształconerozmaiciezależnieodtypukomórkiistopniajejzróżni-
cowania,przenikająprzezcałącytoplazmępodstawową,tworzącwniej
licznepooddzielaneodsiebieobszary.Układyteokreślasięmianem
nsystemuwakuolarnego”.Nazwatawyjaśnia,żebłonydzielącytopla-
zmęnadwieczęści,zktórychjednazawartajestwewnątrzsystemuwa-
kuolarnego,adruga,czyliwłaściwamacierzcytoplazmatyczna,
zwanacytosolem,pozostajenazewnątrz.Częściąsystemuwakuolar-
negojeststrefaGolgiegoorazbłonajądrowa,alezasadnicząmasęte-
gosystemustanowisiateczkaśródplazmatyczna,którejbudowajest
najbardziejzłożona.Cytoplazmawykazujewysokistopieńzróżnico-
wania,widocznyjużwżywejkomórce,częściejjednakwówczas,gdy
badamyjązłożonymimetodami.Możnawtedyzobaczyćwyodrębnio-
nezcytoplazmypodstawowejróżnegorodzajutwory,któresąjakby
wewnętrznyminarządami(organellami)komórki.Należądonich
blaszkowatelubtubularnemitochondria,wspomnianajużwyżejstrefa
Golgiego,mikrosomy,rybosomy,peroksysomy,lizosomy,różnegoro-
dzajuwakuoleorazwodniczkipinocytarne,atakżeciałkaśrodkowe
(centrosomy).Pozawyżejwymienionymistrukturamiwysokozorgani-
zowanymiwwielutypachkomórekmogąwystępowaćróżneelementy
włókniste,np.tonofibryle,włókienkatonofilamentuzwiązanezde-
smosomami,włókienkaretykulinowewystępującewtkancełącznej
siateczkowej,miofibrylekomórekmięśniowychgładkichipoprzecznie
prążkowanych,neurotubuleorazneurofilamentkomórekiwypustek
tkankinerwowej.
Składchemicznycytoplazmy.Cytoplazmajestzbudowanazpier-
wiastków,którespotykamywświecienieorganicznym.Znajdujemy
wniejzawsze:C,H,O,N,S,P,Cl,Na,K,Ca,Mg,Cu,Fe.Pozatym
wżywychustrojachspotykamypierwiastkiwystępującewbardzoma-
łychilościach,jak:Zn,J,F,Mniin.
67
