Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
przygotowanych,zarównopodwzględemfizycznymjakichemicznym,jestfunkcją
specjalnychtworówśluzówkijelitowej,tzw.kosmkówjelitowych,villiintestinales.
Sątostrukturywielkościrzędumikroskopowegookształciepalczastym,gdysięznaj-
dująwfazieczynnej,bądźokształcieskróconym,grzybowatymnapodobieństwo
małychpieczarek,gdyprzechodząwfazęspoczynkową.Usianakosmkamiśluzówka
jelitacienkiego,intestinumtenue,czyniwrażeniesubtelnej,aksamitnejtkaniny.Taka
strukturaśluzówkiozmiennychkształtachkosmków,zależnieodaktualnegozapo-
trzebowania,umożliwiazwiększenielubzmniejszeniepowierzchniczynnejjelit.
Kiedymowaobłonieśluzowejprzewodupokarmowego,należyjątraktowaćjako
składnikpierwszoplanowynadającytonpracytegożprzewodu.Przedewszystkim
chodzituowyściółkęnabłonkowąśluzówki,któraznaturyswejjestbezpośrednio
skontaktowanaztreściąpokarmową.Jesttonabłonekendodermalny,zregułyjedno-
warstwowy,cylindryczny,rzadkowielowarstwowypłaski.Tenżenabłonekjestpro-
ducentemgruczołówtrawiennychtakżeendodermalnych,zarównośródściennych
(gruczołyżołądkaijelit),jakipozaściennych(wątroba,trzustka).Mówiąc,żeprze-
wódpokarmowyjestpochodzeniaendodermalnego,towrzeczywistościmasięna
uwadzetylkoówpierwszoplanowynabłonekendodermalnegopochodzeniaorazjego
pochodnewpostacigruczołów.Pozostałeskładnikiścianyprzewodupokarmowego,
różneupostaciowaniatkankiłącznej,mięśniówka,błonasurowicza(otrzewna)są
wytworemmezodermy.Wreszciewcalenienajpośledniejszarolaprzypadarównież
ektodermie,aletylkowodcinkachkrańcowychtraktupokarmowego,awięcwjamie
ustnejiodbycie.Nabłonekjamyustnej,wywodzącesięzeńśliniakiorazszkliwo
zębówtowytworyektodermy.Narządyukładutrawiennegonapodstawiesygnali-
zowanejjużfragmentarycznieichprzydatnościfunkcjonalnejmożnauszeregować
wtrzyzespoły(ryc.9).
–Dopierwszegozespołunależyzaliczyćjamęustną,cavumoris,wrazzna-
rządamistanowiącymijejwyposażenie,gardłoorazprzełyk.Służąonedopobierania
pokarmu,jegoprzeróbkimechanicznejzapośrednictwemzębóworaznasycaniaśliną
masypokarmowejiformowaniakęsówpokarmowychstosownejwielkościikonsy-
stencjiprzyudzialeślinianek,języka,podniebieniaiwreszcieprzesuwaniaichza
pomocągardłaiprzełykudożołądka.
–Wdrugimzespoleobejmującymżołądek,orazjelitocienkiewrazzjegogru-
czołamizarównośródściennymi,jakizaściennymi,odbywasięprzyudzialeenzy-
mówprzeróbkachemicznatreścipokarmowejprowadzącadopowstaniaprostszych
składnikówpokarmowych,przyswajalnychprzezorganizmssaka.Zkoleiwchłania-
niemtakspreparowanychskładnikówpokarmowychzajmująsięspecjalnetworyślu-
zówkiwpostacikosmkówjelitowych.
–Zespółtrzeciobejmujenarządywchłaniającewodęzpapkowatorozcieńczo-
nej,półpłynnejmasypokarmowej,coprowadzidostopniowegojejzagęszczania
ipowstawaniamaskałowychokonsystencjicharakterystycznejdlaposzczególnych
gatunków.Zadanietospełniajelitogrube,intestinumcrassum,obejmującetrzy
pododcinki:jelitoślepe,cecum,okrężnicę,colonorazjelitoproste,czyliodbytnicę,
rectum.
Układtrawienny,potraktowanyjakocałośćobejmujezatemkolejno:
1)jamęustną,cavumoris,
2)gardziel,fauces,
3)gardło,pharynx,
38
