Содержание книги
перейти к управлению читателемперейти к навигацииперейти к деталям бронированияперейти к остановкам
ROZDZIAŁ1
dowaczytylkowypełnienielukwwyjściowym-iwzasadniczychzrębachnie-
kwestionowanymprzezniego-systemie.
Ponieważinteresującenasdyscyplinynaukowesąnaukamiempirycznymi,
więckażdenowetwierdzenie(ostatusiehipotezy)musibyćskonfrontowane
zfaktamiempirycznymizapomocąwypracowanychprzezspołecznośćbadaczy
iprzezniąniekwestionowanychprocedur.Jednązpoważnychprocedurnauko-
wegoweryfikowaniatwierdzeńkandydującychnatwierdzenianaukijestpro-
ceduraeksperymentalna.Dajeonanajbardziejścisłewyniki,którychzaletąjest
powtarzalność(cojestjednązcechodróżniającychpoznanienaukoweodinnych
rodzajówpoznania).
nMateriałemroboczym”jestdlabadaczahipoteza,którajestnajbardziejpraw-
dopodobną,nagrunciejegowiedzy,odpowiedziąnapytaniebadawczeozależ-
nośćfunkcyjnąłączącązmiennązależną(wyjaśnianą)zezmienną(zmiennymi)
niezależną(wyjaśniającą).Hipoteza,cojaksądzę,potychwstępnychobjaśnie-
niachjestoczywiste,sformułowanajestwjęzykuokreślonejteorii,którą,po
pomyślnymprzejściutestówkontrolnych,wzbogaci.Abyjednakmożliwebyło
skonfrontowanienowegotwierdzeniazfaktami,zmiennymsformułowanym
wjęzykudanejteorii,musibyćnadanysensempiryczny.Badaczzobowiązany
jestokreślić,jakiewartościprzyjmująonedlaposzczególnychosób.Jeżelihipo-
tezamówiozależnościpoziomuosiągnięćszkolnych(zmiennazależna)uczniów
odichIQ(zmiennaniezależna),tochcącstwierdzić,czytakazależnośćrzeczy-
wiściewystępuje,badaczmusiwpierwustalić,jakiIQijakipoziomosiągnięć
szkolnychcharakteryzujeposzczególnychuczniów,którzybędąobjęciprojek-
towanymbadaniemnaukowym.Tenzabiegnadawaniasensuempirycznegoter-
minomteoretycznym(zmiennymteoretycznym),dziękiktóremumożliwejest
określeniezróżnicowaniaosóbwobrębieporównywanychgruporazokreślenie
różnicmiedzyosobamizaliczonymidoróżnychwedługdefinicjibadaczagrup
(np.grupadzieciodnoszącasukcesywnauceszkolnejigrupadzieciponoszącą
niepowodzenia)nosinazwęoperacjonalizacji.Pozdefiniowaniu(wjęzykuteo-
rii,np.teoriiinteligencji),jakiejśzmiennej(np.poziomuinteligencji),badacz
musiprzyjąćokreślonymodelpomiarutejzmiennej.Jeżelibadaczdecyduje
sięnatestowypomiarzmiennej,tozobowiązanyjestzaakceptowaćzałożenia
modelupsychometrycznego,wktóregoobrębieskonstruowanyzostał(zostanie)
danytestpsychometryczny.Itak,dokonującoperacjonalizacjizmiennejnpoziom
inteligencji”jakoIQotrzymanyzbadaniaSkaląInteligencjiWAIS-RDavida
Wechslera,badaczmusiteżzaakceptowaćzałożeniateoretyczne(iichkonse-
kwencjedlapomiaruiinterpretacjiotrzymanychwyników)iupewnićsię,czy
sąonezgodnezzałożeniamiteorii,którejwyrazemjestsprawdzanahipoteza(na
rys.1.1ilustrujątezależnościpołączeniamiędzyblokami:nteorii”,nmodelueks-
perymentalnego”inoperacjonalizacjizmiennych”).Pamiętajmyotym,cojest
treściąpodanychwyżejzasad,amianowiciezarównomodeleksperymentalny,
jakiprzyjęteprzezbadaczazałożeniateoretyczne,naktórychgrunciesformu-
24
łowałonhipotezę,musząbyćzgodnezparadygmatem(conaschemaciezilu-
