Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
Napoczątkuprzygotowańdoniniejszejksiążkiznajdujesięmojapracadoktorska
oradykalnychruchachmuzułmańskichwDolinieFergańskiej,którąobroniłem
naUniwersytecieWarszawskimpodkierunkiemprof.AnnyParzymiesw2006roku.Punkt
wyjściowyuległznacznemurozszerzeniu,zarównoczasowo,jakitematycznie.Idąc
odszczegółudoogółu,starałemsięstworzyćdokładnyopisomawianegoterytoriumwdość
szerokichramachczasowych,zjegocałymbogactwemkulturalno-historycznym.WiekVIIjest
naturalnącezurąpoczątkową,którawpisanajesttakżewtytułksiążki,alemamnadzieję,
żewstępdotyczącywiekówwcześniejszychbędzieciekawydlazainteresowanegoczytelnika.
DrugąoczywistącezurąbyłbyrozpadZwiązkuRadzieckiego;choćrealniewładzaradziecka
istniaławDolinieponaddwarazykrócej,niżprzetrwałChanatKokandzki,charakterzmian
sowieckichbyłnieporównywalniewiększy.Mnogośćiwagaprocesówzachodzących
wkolejnejdekadziesąwmoimprzekonaniuwystarczającymusprawiedliwieniemdla
dalszegorozszerzeniaramczasowychdoprzełomuwieków.Kontynuacjapozarok2000
pozbawiłabyiautora,iczytelnikaniezbędnegodystansudoopisywanychwydarzeń.
Jeżelichodzioformę,niedościgłymwzorembyładlamnieklasykaczagatajskiejprozy
Babur-name
,unikałemwmiaręmożliwościstyluuniwersyteckiegowykładowcy,starającsię
pisaćpłynnie,nienużącczytelnikanatłokiemzbędnychdatiszczegółów.Obficiecytuję
źródławspółczesne,niktbowiemlepiejnieprzekażeobrazudanejepokiniżnaocznyświadek.
Niektóreopiniewyrażaneprzezautorówpamiętnikówrażądzisiejszegoczytelnikaswoją
jednostronnościąlubwulgaryzmem,oddająjednakduchaczasówiukazująówczesne
stereotypy–atrzebamiećświadomośćistnieniatego,cozreguływykazujeżywotność
dodziś.Wwieluwypadkachstylielokwencjaautorówsągodnepodziwuitrudne
doprzekazaniawtłumaczeniu–gdzietomożliwe,prezentowałemwięcoryginały.
Przypracyztekstamizepokinieocenionebyłydwiestronyinternetowe:vostlit.info
zdoskonaleopracowanymitekstamiźródłowymi(nietylkozresztązAzjiCentralnej)oraz
zerrspiegel.orientphil.uni-halle.de,kopalniamateriałówpochodzącychzarchiwówuzbeckich
irosyjskich.Należytakżewspomniećowielkimznaczeniucyfryzacjiarchiwówniektórych
większychwydawnictwprasowych(np.„NewYorkTimes”);nicniezastąpijednak
przyjemnościwertowaniastarychzszywekgazeticzasopism,pożółkłychraportówiesejów
wzaciszu(ikurzu)archiwówibibliotek.
Czytelnikpolskimabardzoograniczonemożliwości,byzaznajomićsięzhistoriąAzji
Centralnej;klasyczne
DziejeAzjiŚrodkowej
ZygmuntaŁukawskiegooraztłumaczone
zrosyjskiego
DziejeikulturaludówAzjiCentralnej
sądaleceniewystarczające;nieobejmują
pozatym(zradykalnieróżnychpowodów)szalenieinteresującegowiekuXX.SamaDolina
Fergańska,znajdującasięnaperyferiachtegoregionu,niedoczekałasięwliteraturze
światowejwłasnegoopracowaniaininiejszewydaniewpewnymstopniupowinnotęlukę
zapełnić.Cowięcej,dołożyłemstarań,byprzedstawić–gdzietotylkomożliwe–miejscowy
punktwidzenia.Dotychczaswiększośćopracowańwjęzykachzachodnich,którewmniejszym
lubwiększymstopniudotyczyłyDoliny,opierałasięnapracachuczonychradzieckich,aci
zkoleirzadkowychodzilipozaspadeknaukowyprof.W.W.BartoldazpoczątkuXXwieku.
Oczywiście,niemożliweibezzasadnebyłobyodrzucenieogromnegoirzetelnegodorobku
WasilijaWładimirowicza,tymbardziejżebyłotoostatniedziełopozbawionenachalnej
bolszewizacji,wartościowybyłjednakpowrótdoźródełpisanychwróżnychokresachprzez
miejscowychautorów,zwłasnympodejściemdoprezentowanychkwestii.Niestety,
wczasachradzieckichopracowaniauczonychwywodzącychsięzrepublik
centralnoazjatyckich–pozawspomnianymzmarksizowaniem–byływtórnewstosunku
dodziełichrosyjskichkolegów,atenwzorzec,niestety,zachowałsiętakżeporozpadzie
ZSRRiażdoostatnichlatoryginalnespojrzenienawłasnedziejejestciąglerzadkością–tym
bardziejgodną,bysięzniązapoznać.
OdrębnymzagadnieniempozostajepolityzacjahistoriiwniepodległychkrajachAzji
Centralnej.Wokresiebudowaniawłasnejtożsamościnarodowejporadzieckiewzorce
utylizacjinaukipozwoliłynastworzeniewielusprzecznychnarracjipowstałychzwybiórczo
przedstawianychfaktów,folklorystycznychpodań,przemilczeńistereotypów;brakuje
możliwościichęciichnaukowejweryfikacji.Pewneteorie,szczególnietedotyczącetrwania
