Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PRÓBYTRANSFORMACJIIINTEGRACJIŻYDÓW1750–1881
OstatnielataRzeczypospolitejObojgaNarodów
PanowanieStanisławaAugustaPoniatowskiego,obranegokrólem
Polskiw1764r.,cechowałypodejmowanewoparciuooświeceniowe
koncepcjepolitycznepróbyreforminstytucjiRzeczypospolitej.Na-
dziejereformatorówskupiłysięnafamiliiCzartoryskich,jednym
zdwóchdominującychwXVIII-wiecznejRzeczypospolitejstronnictw
magnackich,zktóregopochodziłtakżenowykról.Największychszans
nazmianyupatrywanowbliskimprzymierzuzRosją,któranaskutek
wojnypółnocnejodgrywaławobecRzeczypospolitejrolęhegemona.
Podkonieclat80.XVIIIw.prowadzonaprzezStanisławaAugusta
politykastopniowychzmiandokonywanychwewspółpracyzRosją
zostaławznacznejmierzezdyskredytowanaprzezopórcarycyKa-
tarzynyWielkiej.Inicjatywaprzeszławręcebardziejradykalnego
StronnictwaPatriotycznego,któreuważało,żefundamentalnezmiany
możnaprzeforsowaćtylkowbrewRosji.Wyczekiwanaszansapojawiła
sięw1788r.,kiedyRosjazaangażowałasięwwojnęzTurcją,copo-
zwoliłoStronnictwunazawarcieprzymierzazPrusamiiuchwalenie
wSejmiekilkuważnychdecyzji,naprzykładomonarchiidziedzicznej,
atakżezwiększeniuliczebnościarmiiorazefektywnościadministracji
centralnej.PrzymierzezPrusamiokazałosięjednaknietrwałe,bo
wzamianzapoparciezażądałyoneodstąpieniaGdańska.Wrezultacie,
pozwycięstwienadTurcjąw1792r.,Katarzynazdołałazmobilizować
przeciwnikównowejkonstytucjiiżebyudzielićimwsparcia,wojska
rosyjskiewkroczyłynaterytoriumPolski,podczasgdyPrusyodmó-
wiłypomocypolskimwładzom.JednocześniePrusyiRosjadążyły
dokolejnegorozbioruPolski,któregograniceustalonowgrudniu
1793r.AustriazgodziłasięzrzecwłasnejczęściwzamianzaBawarię
(zob.mapa1).
WobliczurosyjskiegozagrożeniaSejmzebrałsięwGrodniena
Litwie,tradycyjnymmiejscuobrad,izmuszonybyłzaakceptować
nowyrozbiór.Zachowanoniektórezmianypolitycznez1788r.,alepo
rozbudzeniuwielkichnadziei,jakiewywołałprocesreform,znaczna
częśćpolskiejelitypolitycznejniebyłaprzygotowananatakieupo-
korzenie.Ponadtowciążistniałapolskaarmia,adodatkowenadzieje
budziłsukcesrewolucjifrancuskiej.Gdypodjętopróbyzmniejsze-
nialiczebnościarmii,wybuchłopowstanie,naktóregoczelestanął
TadeuszKościuszko.Powstańcyodnieślipoczątkowokilkazwycięstw
idokwietnia1794r.oczyścilizobcychwojskterytoriumpozostałe
76
