Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2
Lipidy(tłuszcze)
Lipidysągrupązwiązkóworganicznych,któ-
Charakterfizycznytłuszczówzależywdu-
rychwspólnącechąjestlipofilność.Wśródli-
żymstopniuodudziałuwichbudowienie-
pidówprostychwyróżniasiętłuszcze(estry
nasyconychkwasówtłuszczowych(zawie-
gliceroluikwasówtłuszczowych)orazwoski
rającychwiązaniapodwójne).Tłuszcze
(estrywyższychkwasówtłuszczowychiwyż-
płynne(olejeroślinne,tłuszczerybie,tra-
szychalkoholi).
ny)zawierajązwykleznacznąilośćnienasy-
Stosowanewlecznictwietłuszczenależądo
podstawowychbezazotowychsubstancjina-
turalnychpochodzeniaroślinnego(oleje)
izwierzęcego(tłuszczerybie,trany,tłuszcze
ssaków).Oprócztłuszczówprostych,stano-
wiącychpołączeniaestrowegliceroluzwyż-
szymikwasamitłuszczowymi(triacyloglicero-
conychkwasówtłuszczowych.Niektóre
znich,niezbędnedlametabolizmulipido-
wegoczłowieka,niesąwytwarzaneworga-
nizmieludzkimimusząbyćdostarczane
zpożywieniem,dlategookreślasięjejako
NiezbędneNienasyconeKwasyTłuszczowe
(NNKT).
le,czylitriglicerydy),występujątłuszczezło-
Sąonekoniecznedoprawidłowejbudowy
żone,obardziejskomplikowanejstrukturze.
błonmitochondriówimikrosomów.Biorą
Tłuszczezłożonesąreprezentowaneprzez
takżeudziałwbiosyntezieeikozanoidów,
fosfolipidy(np.lecetyny)icerebrozydy(np.
wtymprostanoidów,tromboksanówileu-
glikolipidy).
kotrienów.NiedobórNNKTpowodujenie-
Zewzględunaswójestrowycharaktertłusz-
czeulegająhydroliziekwaśnej,zasadowej
lubenzymatycznej,rozpadającsięnaglice-
roliodpowiedniekwasytłuszczowe.Nato-
miastdziałaniealkaliamiprowadzidohy-
drolizyalkalicznejiwytworzeniaodpowied-
nichsolialkalicznychkwasówtłuszczowych,
czylimydeł.Procestennazywanyjestzmy-
dleniemtłuszczów.Wwoskach,równieżna-
leżącychdosubstancjitłuszczowych,wystę-
pująinneniżglicerolalkoholewyższe,które
pożądaneobjawy,m.in.nadmiernełuszcze-
niesięnaskórka,kruchośćnaczyń,zaburze-
niakrążenia,zwiększoneryzykorozwoju
miażdżycy,obniżenieodpornościnainfek-
cje.DoważniejszychNNKTzseriiomega-6
należąkwas·-linolenowy(ALA)ikwasÁ-li-
nolenowy(GLA),zseriiomega-9–jedno-
nienasyconykwasoleinowy,orazzserii
omega-3–kwaseikozapentaenowy(EPA)
orazdokozaheksaenowy(DHA),występu-
jącewtłuszczachrybich.
nieulegająreakcjizmydlenia.
Tłuszczełatwoulegająutlenieniuijełcze-
Wtłuszczachmogąrównieżwystępować
związki,którepodwpływemzasadnieule-
gająhydrolizie.Jesttotzw.frakcjaniezmy-
dlającasię,stanowiącaok.0,3–2%masy
oleju.Wjejskładmogąwchodzićwitaminy
rozpuszczalnewtłuszczach(witaminaA,D,
E),karotenoidy,niektóreflawonoidy(np.
izoflawony)orazsteroidy.Steroidywystępu-
jącewefrakcjilipidowej(niezmydlającej)
niu.Ztegowzględuczęstostosujesiędodat-
kidotłuszczówocharakterzeprzeciwutle-
niaczy(rolętępełniąrównieżniektórenatu-
ralneskładnikiwystępującewefrakcjinie-
zmydlającejtłuszczów,np.tokoferole,czyli
witaminaE,karotenoidy–prowitaminaA,
niektórepolifenole,orazsubstancjeche-
miczneowłaściwościachantyoksydacyj-
nych,np.Trolox).
różnychroślinleczniczych(zwłaszczaroślin
Olejeroślinnemajązróżnicowanązdolność
oleistych)nosząnazwęfitosteroli(np.sito-
utlenianiasię,copowodujerównieżzmianę
sterol,stigmasterol).
ichkonsystencji.Natejpodstawiewśród
