Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
2.Podstawowewiadomościopochodzeniuskałigruntów
przechodzipodzaporąlubprzecinatunellubsztolnięwodną.Wczaszyzbiornikaszczeliny
uskokoweułatwiająinfiltracjęwody,comożeprowadzićdokatastrofy.
Szczelinywskałachpowstająnietylkonaskutekzaburzeńtektonicznych,aletakże
podczaskrzepnięciamagmy(pęknięciaskałmagmowychnabloki),wietrzeniafizycznego,
wysychaniaiprocesówosuwiskowych.Zjawiskowystępowaniawskałachpęknięćiszczelin
nazywasięszczelinowatościąskał.Siećspękańiszczelinwskałachjestniekiedybardzo
skomplikowana.Wzwiązkuztym,podczasbadańgeologicznychprzeprowadzasiębardzo
dokładneobserwacjeipomiaryuskoków,spękańiszczelinwskałach.Dokonujesiępomia-
rówcharakterystycznychkierunkówspękańi,wceluzorientowaniasięoichintensywności
iilości,zestawiasięgraficzniewróżęspękań.Dlacelówinżynierskichdoopisuszczelino-
watościskałwprowadzonoodpowiedniewspółczynnikiszczelinowatości(por.p.8.3).
Wskorupieziemskiej,opróczruchówspokojnych,powolnychidługotrwałych,
zachodząruchykrótkotrwałeigwałtowne–sątotrzęsieniaziemi.
Trzęsieniamizieminazywasiędrganiaskorupyziemskiejwzwiązkuznagłymi
przesunięciamimasskalnychwewnątrzlitosfery.Trzęsieniaziemidzielisięnawłaściwe
(tektoniczne)iwulkaniczne.Trzęsieniatektonicznewystępujągłównietam,gdzie
wniedawnejprzeszłościgeologicznejpowstawałygóryigdziewskorupieziemskiej
powstałyspękania,wzdłużktórychmasyskalneulegająnagłymprzesunięciom.Trzęsienia
wulkanicznesąspowodowanegwałtownymwdzieraniemsięmagmywutworyskalne,
azwłaszczarozprężaniemzawartychwniejgazów.Trzęsieniaziemipowodująnowe
pęknięciaskorupyziemskiejorazinnezaburzeniasejsmicznewskorupieziemskiej.Sąone
wzależnościodintensywnościwstrząsówbardzoniebezpiecznedlaobiektówbudow-
lanych,gdyżpowodująichpęknięcialubzniszczenie.ObszarPolskijestasejsmiczny,czyli
wolnyodwstrząsówskorupyziemskiej.JednakiwPolscenotowanotrzęsienia(1932r.),
powodującespękaniaterenuizniszczeniebudynków.
2.5.Wietrzenie
Procesniszczeniaskałpodwpływempowietrza,wody,nasłonecznienia(zmianytem-
peratury)iorganizmównazywasięwietrzeniemskał.Rozróżniasięwietrzeniefizyczne
(mechaniczne)ichemiczne.Proceswietrzeniapowodujestałeniszczenieskałlitych,
zmniejszenieichparametrówtechnicznychorazpowodujestopnioweprzechodzenie
skałlitychwutworyrozdrobnione(grunty).
Wietrzeniefizycznejestwywołanegłówniewahaniamitemperatury,zamarzaniem
wodywporach,atakżerozsadzającymdziałaniemkorzeniroślin.Skałyskładająsię
zminerałóworóżnymzabarwieniuiróżnychwspółczynnikachrozszerzalności,dlatego
wwarunkachdużychwahańtemperaturywciągudobylubgwałtownegoochłodzenia
podczasdeszczu,wskałachtworząsięszczeliny,conastępniepowodujerozpadnabloki
skalne,głazyiokruchy.
Wietrzeniechemicznepowodujerozpadskałorazzmianywichskładziechemicznym
naskutekprocesówchemicznychzachodzącychwewnątrzskał.Głównymiczynnikami,
