Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
2.Podstawowewiadomościopochodzeniuskałigruntów
Brukmorenowytonagromadzonegłazypozostałepowypłukaniuprzezwodydrobniej-
szychskładnikówmoreny.Utworyfluwioglacjalnesąprzeważniezagęszczoneistanowią
dobrepodłożebudowlane.
Lodowiecrozpadasięuczołanabloki,któretracązwiązekzmasąlodowca,będącego
wstałymruchu.Bryłytenazywasięmartwymlodem.Procestopnieniamartwychlodów
doprowadzadocałkowitegowytopienialodu.Materiałpiaszczysto-żwirowyorazpylasto-
-ilasty,osadzonywzagłębieniachnapowierzchnimartwegoloduorazwszczelinach
lodowych,osiadanapodłożu,tworzącformywypukłezwanekemami.Sątonajczęściej
grupowowystępująceibezładnierozmieszczoneniewielkiepagórkiowysokoścido
kilkunastumetrównamoreniedennej.Kemynajczęściejzbudowanesązwarstw
piaszczysto-żwirowychprzewarstwionychutworamipylasto-ilastymi.Nazboczach
wzgórzkemowychmożelokalniewystępowaćglinamorenowa(strefaosuwisk).Prze-
warstwieniapylasto-ilastesprzyjajągromadzeniusięwodyzawieszonej.Zwyklekemom
towarzysząznaczneilościzamkniętych,bezodpływowychzagłębieńpowstałychwwyniku
wytopieniasiębryłmartwegolodu,tzw.wytopisk.
Iływarwowe(wstęgowe)sątodrobnecząstkimateriałuwytopionegozlodowca,
osadzonenadniejeziora(zastoiska)bezpośrednioprzylegającegodoczołalodowca.Cechą
ichjestdrobneuwarstwienie,składająsięonenaprzemianzwarstewekpiaszczysto-
-pylastych(jaśniejszych)iwarstewekilastych(ciemniejszych).Iływarwowesąutworami
ściśliwymi,bardzowrażliwyminadziałaniewodyinaprzemarzanie.Sprawiajądużo
kłopotówwwykonawstwierobótfundamentowych.
2.9.Utworyeoliczne
Utworytepowstająwwynikudziałaniawiatru.Sątowydmyilessy.
Wydmy(piaskiwydmowe)tworząsięnaobszarachosilnymwywiewaniu;spotykasięje
głównienapustyniach(np.naSaharze),napiaszczystychwybrzeżachmorskich(np.nad
Bałtykiem)oraznatarasachoszerokichdolinachrzecznych.Piaskiwydmowemogąbyć
przezwiatrprzesypywane.Otakichwydmachmówisię,żesąwędrujące.Przesuwającsię
poterenachpodmokłych,mogązanikać,gdyżpiaskidrobnoziarnistezawilgoconewodą
kapilarnąniepodlegająruchowiipozostająnamiejscu,przykrywającczęstotorfowiska.
Piaskiwydmowesąwstanieluźnym,wzwiązkuztymsąwrażliwenaobciążenia
dynamicznepowodująceichzagęszczenie,atymsamymznaczneosiadanieobiektów
budowlanychprzekazującychdrgania.
Lessypowstałyprzezwywiewaniecząstekpyłowychzobszarówniepokrytych
roślinnościąwokresachpolodowcowychiodkładanieichwstrefachzmniejszaniasięsił
wiatru,wwarunkachklimatusuchego.Głównymskładnikiemlessusąziarnakwarcu
(60–70%)orazdomieszkitakichminerałów,jakskalenie,hornblendaiinne.Spoiwemjest
węglanwapniawilości10–25%.Lessycharakteryzująsiędużąporowatością(0,46–0,52).
Wstaniesuchymmająznacznąwytrzymałość,apozamoczeniuulegająrozmyciu
(rozpuszczasięspoiwo),tworzącgłębokiejary,podobciążeniemulegająznacznemu
