Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.6.Zjawiskakrasowe
27
wywołującymiwietrzeniechemiczne,sąwodaipowietrze.Wodawpostaciopadu,
wczasieprzejściaprzezatmosferę,pochłaniazpowietrzagazy(tlen,dwutlenekwęgla,azot
itp.)ikrążącwszczelinachskał,wywołujeprzemianypolegającena:utlenianiu,
uwadnianiu,redukcjiiuwęglaniu.
Wwynikuwietrzeniachemicznegopowstajągłównieminerałyilaste(zwietrzenia
skaleniimik).Dużywpływnawietrzeniemająbakteriewytwarzającekwaswęglowy
(dwutlenekwęglawwodzie),kwasazotowy,amoniak,siarkowodórigazbłotny,
przyczyniającsięwtensposóbdodalszegowietrzenia.Bakterieznikajądopierona
głębokości3–5m.
Produktypowstającepodczaswietrzenia(zarównofizycznego,jakichemicznego)
mogąpozostawaćnamiejscuwietrzenia(utworypochodzeniamiejscowego)lubteżmogą
byćprzezróżneczynnikiprzemieszczane(utworynaniesione).Tespośródproduktów
wietrzenia,któregromadząsięnamiejscuwietrzenianosząnazwęzwietrzeliny.Zwietrze-
linawykazujepewnąpiętrowość;nalitejskalezazwyczajleżądużejejodłamki–rumosz
zwietrzelinowy,którykugórzeprzechodziwcorazdrobniejszeokruchy,anastępnie
wglinęzwietrzelinową.Powierzchniowawarstwazwietrzelinywzbogaconaprzezprocesy
organicznewpróchnicęzamieniasięwglebę(rys.2.4).
Rys.2.4.Profilwietrzeniaskały[92]
2.6.Zjawiskakrasowe
Wodyprzenikająceprzezskałyrozpuszczalnewwodzie(wapń,dolomit,gips,sólka-
mienna)powodujązjawiskakrasowe.Stosunkowołatworozpuszczeniuulegająwapienie.
RozpuszczaniewęglanuwapniaCaCO
3
bardzoprzyspieszaobecnośćdwutlenkuwęglaCO
2
wwodzie.Węglanwapniaprzechodziwówczaswłatwiejrozpuszczalnykwaśnywęglan
wapniaCa(HCO
3
)
2
,któryjestodprowadzanyzwodą.Proceskrasuwskałachwapiennych
przebiegawgreakcji:CaCO
3
+CO
2
+H
2
O→Ca(HCO
3
)
2
.Przenikającawgłąbwodasys-
tematycznieposzerzadrogi,którymiwędruje.Dziękitemupowstająpodziemnekanały,
komoryijaskinie,nadktórymibardzoczęstogruntzapadasię,tworząctypoweformykra-
sowe,np.lejekrasowe(misowatelubstożkowezagłębienia)orazpolja–dużekotlinowate
zagłębieniaterenuopłytkimdnie,tworzącesięzpołączeniadużejliczbylejów(rys.2.5).
