Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Harmonizującnapięcie.Nowespojrzeniewprofilaktyceuzależnień
Przekonanieotym,żezaburzeniarównowagineuroprzekaźnikówwmózgu
mogąprowadzićdozaburzonychzachowańjestjednymzpodstawowychelementów
współczesnejperspektywybiologicznej.Takiezaburzeniarównowagimogąbyćcza-
semwywołanestresem.Powstająonewprzeróżnysposób.Nadmiernewytwarzanie
iuwalnianieneuroprzekaźnikówdosynapsymożewywołaćzaburzeniafunkcjonalne.
Iodwrotnie–dysfunkcjewnormalnychprocesachmogąspowodować,żeuwolnione
dosynapsyneuroprzekaźnikidezaktywująsię.Różnezaburzeniamogąwynikaćzod-
miennychwzorcówzakłóceniarównowagineuroprzekaźnika.Lekistosowanewich
terapiiczęsto,zdaniemlekarzy,likwidujątezakłócenia.Powszechniestosowanyśro-
dekprzeciwdepresyjnyprozacwydajesięspowalniaćprocesponownegoprzyswajania
jednegozneroprzekaźników,serotoniny.Spośródwieluistniejącychrodzajówneuro-
przekaźnikówczteryzostałydogłębniezbadanewzwiązkuzpsychopatologią:nore-
pinefryna,dopamina,serotonina,kwasgamma-aminomasłowy(GABA).Wskazuje
sięnato,iżnorepinefrynapełniważnąfunkcjęwreakcjachalarmowychnaszychciał
wobecostregostresulubniebezpiecznejsytuacji.Dopaminamazwiązekzeschizofre-
nią.Serotonionawywieraistotnywpływnasposób,wjakiprzetwarzamyinformacje
zotoczenia,iprawdopodobnieodgrywarolęwzaburzeniachemocjonalnych,takich
jaklękidepresja,atakżeprzypróbachsamobójczych.Iwreszciekwasgamma-ami-
nomasłowymawpływnadysfunkcjeobecnewstanachlękowych.
Niektóreformypsychopatologiisąrównieżzwiązanezzaburzeniamirównowagi
hormonalnej.Hormony–„chemiczniposłańcy”
,przemieszczająsięwrazzestrumie-
niemkrwiioddziałująnaróżneczęściciałaimózgu.Szczególnieważnyzespółinter-
akcjizachodzinaosipodwzgórze–przysadkamózgowa–koranadnerczy.Aktywacja
tejosiobejmujeprzekazyzpodwzgórzadoprzysadki,któranastępniestymulujeko-
rowączęśćgruczołunadnerczego,abywyprodukowaćepinefrynę(adrenalinę)ihor-
monstresu–kortyzol.Uszkodzenietegoukładuwystępujewwieluformachzaburzeń
psychicznych.Istotnąrolęodgrywająhormonypłciowe.Zaburzenieichrównowagi
(naprzykładzmianailościhormonówmęskich–androgenów)takżemożeprzyczy-
nićsiędowystąpienianieprzystosowanychzachowań.Wpływyhormonalnenaroz-
wijającysięukładnerwowyrównieżwzmagająpewneróżnicewzachowaniukobiet
imężczyzn.Ichoćwiemy,żespołecznepoglądynapłećorazinnedoświadczeniaso-
cjalizującemogączasemwyeliminowaćtewpływy,pewneoddziaływaniabiologicz-
newciążsąobecnewzwiązanychzpłciąróżnicachzachowań.Dziewczęta,naktóre
wokresieprenatalnymdziałaływdużychilościachhormonymęskie,będąprawdo-
podobniewykazywaćcechychłopięceiwybieraćzabawkizwyklepreferowaneprzez
chłopców(ciężarówki,anielalki).Doroślimężczyźnisąwyraźniebardziejagresywni
niżkobiety,nacowskazująwynikibadańewolucyjnych,międzykulturowych,roz-
wojowychibiologicznych(Eagly,Stefen,1986;za:Carson,Butcher,Mineka,2003).
Opisanewyżejprocesybiochemicznesąuwarunkowanewpływemgenów.
Genetycznyprzekazcechlubskłonnościzpokolenianapokoleniejestzdefinicjipro-
cesembiologicznym.Dlategoteżwynikilicznychbadańsugerujące,żedziedziczenie
jestważnymczynnikiempredysponującymdowieluróżnychzaburzeń,takichjakde-
presja,schizofreniaialkoholizm,wspierająperspektywębiologiczną(Plomin,DeFries,
McClearn,Rutter,1997;za:Carson,Butcher,Mineka,2003).Trzebapodkreślić,żege-
12
