Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3
Rozkwitiupadekgospodarki
folwarczno-pańszczyźnianej
3.1.PrzemianywrolnictwieeuropejskimXV–XVIIIw.
Dopoł.XVw.procesrozwojugospodarczo-społecznegoEuropyZachodniej
iWschodniej,czyliogólnetendencjerozwojufeudalizmuobuczęściEuropy,
mimopewnychróżnic(główniegęstościzaludnieniaistopniarozwojumiast),
byłypodobne.Jużjednakodpoł.XVw.rozeszłysiędrogirozwojueuropejskiej
gospodarkifeudalnej(dualizmagrarny).
EuropaZachodniarozluźniłagorsetpoddaństwaipreferowałaprocesykształ-
tującerynektowarówiryneksiłyroboczej.Womawianymokresiepańszczyzna
uległazupełnejlikwidacji,podobniejakpoddaństwoosobisteigruntowe.Zależ-
nośćgruntowaprzekształcałasiępowoliwstosunekdzierżawygruntu.Wkrajach
zachodnichzanikałatypowadlaustrojufeudalnegowłasnośćwspólna(podzielona)
narzeczindywidualnegoposiadaniaziemi.Jednocześniepostępowałozanikanie
wspólnotgruntowychiprawużytkowychnagruntachcudzych.
Podstawowymświadczeniemstałsięczynszpieniężny.Zamianarentyod-
robkowejnarentępieniężnąpowodowała,żechłopmusiałprodukowaćna
sprzedaż.Gospodarstwafeudałówprzestawiałysięnanajemnąsiłęroboczą.
Zmianytesprzyjałyrozwojowiintensywnejgospodarkiwrolnictwie.Wzro-
słarolakapitałuagrarnego.Szlachta(sporadycznietakżechłopi)inwestowa-
łakapitałzakumulowanywrolnictwiewróżneprzedsięwzięciaprzemysłowe.
Wtenotosposób,ujmującskrótowo,kształtowałysięstosunkikapitalistyczne
wEuropieZachodniej.
InaczejprzedstawiałasięsytuacjawdrugiejczęściEuropy.WEuropieWschod-
niejbyłwidocznynawrótdoostrzejszychformpoddaństwaibrakbodźcówdo
upowszechnianiaintensywnychformgospodarowania.WitoldKulawymienił
następująceelementyustrojugospodarczegoówczesnejPolski,którewuprosz-
czeniucharakteryzujątakżestosunkigospodarczewinnychpaństwachśrod-
