Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
PojęcieśredniowieczaukulihumaniściwXIV–XVw.Zakochaniwantyku,zpodziwemiza-
zdrościączytaliklasycznąliteraturęłacińską.Samichcielitakpiękniepisać.Jednocześnie
zpogardąspoglądalinastulecia,któredzieliłyichodstarożytności.Byłyto–twierdzili–
czasygłębokiegoupadku.FrancescoPetrarka(1304–1374)mówiłoczasachciemności.
Niepisanowtedyładniepołacinie,asztukiplastycznestałynaniskimpoziomie.WXVw.
humaniścizaczęlinazywaćwspomnianestuleciawiekamiśrednimi.Średnimidlatego,że
znajdowałysięwśrodkumiędzyepokąrozkwitujęzyka,literaturyłacińskiejisztukiaepo-
kąimwspółczesną,wktórejodradzasię(stądodrodzenie)kulturaczerpiącazewzorów
klasycznych.
Wtensposóbpojęcieśredniowieczanabrałozabarwieniapejoratywnego.Tasurowa
ocena,początkowoodnoszącasięprzedewszystkimdoliteratury,wkrótceobjęławszyst-
kiesferyżycia.Średniowieczestałosięuosobieniemciemnoty,barbarzyństwaoraz
zacofaniaidlawieluludzipozostałonimdonaszychdni.
WXVII–XVIIIw.zaczętoużywaćomawianegopojęciajakoterminunaukowego.Nie
chodziłojużoto,abyoceniaćipotępiaćczasy,którenastałypoupadkuświataantyczne-
go,ależebyjebadać.Termintenprzyjąłsięinatrwałe,ażponaszeczasy,wszedłdojęzyka
nauki.Historycydoszlidoprzekonania,żewspomnianestuleciamiałyjakieścechywspól-
ne,askorotak,towartoonichmówićjakoopewnejcałości.Tęcałośćtrzebabyłojakoś
nazwać,anazwa„średniowiecze”,ponieważjużistniała,narzucałasięsamaprzezsię.
Dyscyplinanaukowapoświęconabadaniomnadśredniowieczem,czylimediewistyka
(odłac.mediumaevum–wiekśredni)powstaław2poł.XVIIw.Wciąguponadtrzystulat,
jakieodtegoczasuminęły,opracowaławielesubtelnychmetodbadawczych.Napisano
milionysyntez,monografiiiartykułówpoświęconychróżnymzagadnieniomhistorii
średniowiecznej,wydanoniezliczonetomyedycjiźródłowych.Wychodząpoświęconetej
dziedzinieczasopisma,działajązajmującesięniąinstytutynaukowe.Mediewistykastała
siędyscyplinąuniwersytecką,alejednocześniepociągałainadalpociągaamatorów.
Zainteresowaniehistoriąśredniowiecznąmawieleźródeł.Oileniektórzymyśliciele
oświeceniaodnosilisiędotejepokizpogardą,otylewczasachromantyzmuśredniowie-
11
