Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.2.Demografia
Zazwyczajprzyjmujesię,żenaprzełomiestarożytnościiśredniowiecza
przyczynyspadku
liczbaludnościwzachodniejczęściCesarstwaRzymskiegomalała.Proces
liczbyludności
tenrozpocząłsięjeszczeprzedwędrówkamiludówwIV
,amożenawet
wIIIw.Przyczynysąniejasne.Jakąśrolęodegrałpewniekryzysrodziny:
małżeństwaszybkosięrozpadały,dużaczęśćpopulacjiniezawierałaich
wcale,wrezultacierodziłosięmałodzieci,aspośródtych,któreprzycho-
dziłynaświat,wielezabijano.Pewneznaczeniemusiałmiećtakżeinny
czynnik,amianowiciezmianyklimatyczne:średnietemperaturyrokuma-
lały,wzrastałanatomiastilośćopadówatmosferycznych.Wrezultacie
kurczyłsięareałziemzdatnychpoduprawęimalaławydajnośćrolnictwa.
Zmianyklimatyczneniekorzystniewpływałynademografiętakżewkrajach
położonychnapółnocodlimesurzymskiego.
Wędrówkiludówpogłębiłyregresdemograficzny.Działaniawojenne,
działaniawojenne
spowodowanyprzezniegłód,braniewniewolęprzezbarbarzyńcówcałych
izarazy
miejscowościiwywózkiwodległestrony–wszystkotozamieniałokwit-
nącekrainywpustkowia.Naskutekwojengockichz200biskupstw
naobszarzeItalii60przestałoistnieć.Dotegodochodziłyzarazy(dżuma).
SzczególnieniszczącebyływVI,alepowtarzałysięażdoVIIIstulecia.
Naniektórychobszarachimperium–wItalii,wewschodniejipółnocnej
Galii–pustki,aletylkowczęści,zasiedliliprzybylispozalimesubarbarzyń-
cy.NiemniejjednakspadekliczbyludnościmiędzyIVaVIIw.obliczasię
na25–50%.Takbyłonazachodzieimperium,nawschodzieregresbył
mniejszy.Spowodowanedżumąstratyludnościbyłybardziejdotkliwena
południurzymskiejEuropyniżnapółnocy.Byłtojedenzpowodów,
dlaktórychwewczesnymśredniowieczupunktciężkościgospodarkiza-
chodnioeuropejskiejprzesunąłsięznadMorzaŚródziemnegonadMorze
Północne.
2.3.Systemkonstantyński
„Cesarstwokonstantyńskie”–tymterminem,utworzonymodimienia
KonstantynaWielkiego,zwykłosięokreślaćsystempolityczny,który
wpaństwierzymskimukształtowałsięnaprzełomieIIIiIVw.Nasystemten
cesarz
składałysięnastępująceelementy:cesarz,Kościół,administracjaisystem
fiskalny.Naczeleorganizacjipaństwowejstałcesarz,monarchaabsolutny,
dzierżącywswoichrękachpełnięwładzywojskowejicywilnej.Byłźródłem
prawaipanemswoichpoddanych,jegoosobabyłaświęta.Tutaj,naziemi,
zastępowałBoga.Byłatooczywiścieteoria.Wpraktycekontrolaimpe-
ratoranadniektórymiodległymiprowincjaminieodznaczałasiędużąsku-
tecznością.PozycjacesarzabyłasilniejszanaWschodzie,gdzieciąglebyły
żywetradycjemonarchiihellenistycznych,niżnaZachodzie.
25
