Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdziałpierwszy
Sposobyrozumieniaempatii
(Prezentacjapoglądów)
Rozpoznaniewiedzypsychologicznej,pedagogicznej,filozoficznej,litera-
turoznawczejnatematempatiipozwalazauważyć,żetermintenfunkcjono-
wał–ifunkcjonujenadal–wróżnychzmieniającychsięzakresachznaczenio-
wych.Uporządkowaniejegopolasemantycznegojesttrudne.Określasiętym
terminemzjawiskabadaneprzezprzedstawicieliwieludyscyplinnaukowych,
awynikiichdociekańopisywanesąwróżnych„językach”iterminologiach.Co
więcej,stawianetezyniezawszesąeksperymentalniepotwierdzane.
Pojęcieempatiawywodzisięzjęzykagreckiego,jejkorzeniesięgajągłę-
bokowprzeszłość.Uzmysławia,jakodwieczneizarazemżywotnejesttoza-
gadnienie.PewneśladyzainteresowaniamożnaodnaleźćjużwPaństwiePla-
tona(świadczyotymnp.passusdotyczącyimpresywnejfunkcjiwypowiedzi
językowejwretoryce),wSztucepoetyckiejArystotelesa(autordoistotytrage-
diiantycznejzaliczyłtakżewyzwalaniereakcjiwidzawłączonegodogrywtaki
sposób,bydokonałosięsymbolicznejużdzisiajemocjonalnekatharsis)oraz
wtraktacieOwzniosłościPseudo-Longinosa(czytamyomożliwościdoświad-
czaniaprzezsłuchaczyuczućmówcy,anawetichnaśladowania,czemusprzyja
funkcjonalnydobórfigurretorycznych)1.
Osobnezagadnienie,stanowibiblijnyrodowódempatii,wiązanejzchrze-
ścijańskąkoncepcjąnieograniczonejibezinteresownejmiłościBogadoczło-
wieka.Przypisujesięjej„wnajgłębszymsensieempatycznycharakter”2.
1Arystotelesowskieusytuowaniewidzawe„wspólnocieuczestnictwa”itymsamymmoż-
liwośćjegospotkania„zsamymsobą”ujmujeodstronyhermeneutykiH.-G.Gadamerwpracy
Rozum,słowo,dzieje.Szkicewybrane,wybór,oprac.iwstępK.Michalski,przeł.M.Łukasiewicz
iK.Michalski,Warszawa1979,s.192–198.ZkoleiEwaSarnowska-Temeriuszwyjaśnia:„trage-
diaoddziaływujenastępująco:poprzezfabułę«poucza»,poprzezlitośćitrwogę«wzrusza»,czyli
wywołujeodpowiednie«wrażeniaduszy»,«doznania»[...],poprzezwzruszenia–«oczyszcza»
żyjącewduszyuczucia”(tejże,Przeszłośćpoetyki.OdPlatonadoGiambattistyVica,Warszawa
1995,s.147).
2PrzekonujeotymB.Bierwiaczonek,Religijnesubkategoriemiłości,[w:]Uczuciawjęzyku
itekście,podred.I.Nowakowskiej-Kempnej,A.Dąbrowskiej,J.Anusiewicza,JęzykaKultura,
t.14,Wrocław2000,s.79.
16
