Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
P.Kołakowski,A.Pepłoński,Majowyzamachstanuwświetledokumentówwywiadu,dyplomacji
iorganówbezpieczeństwaIIRzeczypospolitej,
Słupsk2008,ISBN978-83-7467-142-2,©byWNAkademiiPomorskiejwSłupsku
Г
Г
SŁOWOWSTĘPNE
Minęłojużponad80latoddramatycznychwydarzeńmajowych,któreodegrałyistotną
rolęwdziejachmiędzywojennejPolski.Wdniach12-14maja1926r.,podczaswalkmiędzy
oddziałamiwiernymirządowiajednostkami,któreopowiedziałysiępostronieJózefaPił-
sudskiego,poniosłośmierćokoło400osóbaokoło1500zostałorannych.Dokładnejliczby
ofiarnieustalono
1.Rodzinomoficerówipodoficerówwypłaconopotysiączłotych,aszere-
gowych–popięćsetzłotychodszkodowania.Wydarzeniateodcisnęłypiętnonadalszym
rozwojustosunkówspołeczno-politycznychwpaństwieatakżewdużymstopniuzaważyły
najegolosach
2.Wpołowiemaja1926r.rozpoczęłysiędziewięcioletnieautorytarnerządy
JózefaPiłsudskiegoitrzynastoletnieobozusanacji.Polskastałasiępaństwemzdominowa-
nymprzezMarszałkaiwąskiegronojegonajbliższychwspółpracowników
3.
Natematgenezy,przebieguikonsekwencjiprzewrotumajowegoopublikowanodotych-
czaswieledokumentów,relacjiiwspomnień
4.Ukazałysięteżliczneopracowaniaipublika-
cjepopularnonaukowe
5.Pomimotowydarzeniazmaja1926r.nadalwzbudzajądużezainte-
resowanieorazkontrowersyjneocenyiopinie.Dotychczasnajwięcejmiejscapoświęcano
uwarunkowaniomwewnętrznym,wydarzeniompolitycznymidziałaniomwojskowym.
SzczegółowozostałprzeanalizowanyrozwójwypadkówwWarszawieorazdecyzjepodej-
mowanepoobuwalczącychstronach.Natomiastzbytmałomiejscapoświęcanoreakcji
wywiaduwojskowego,politycznegoatakżecywilnychorganówbezpieczeństwaiadmini-
stracjinatewydarzenia.
Najnowszebadaniauzasadniająprzypuszczenie,żeprzygotowaniadoprzewrotumajo-
wego,mającegoprzynieśćPiłsudskiemuwładzęnadwojskiemicałympaństwem,zostały
zapoczątkowanejużjesienią1925roku.Wskazywałonatoprowadzenieprzezczłonków
PPS,byłychlegionistówidawnychczłonkówPolskiejOrganizacjiWojskowej,intensywnej
propagandyskierowanejprzeciwkoendecji.AkcjitejprzewodzilizwiązanibliskozMar-
szałkiem:JędrzejMoraczewski,RajmundJaworowskiiMarianMalinowski.Równieżsam
———
———
——
1WedługdanychKomisjiLikwidacyjnejgen.Żeligowskiegoutworzonej18maja1926r.wynosiłyone379
zabitychi920rannych.
2Przewrótmajowy1926wrelacjachidokumentach,wstępiwybórtekstuE.Kozłowski,Warszawa1987,s.5.
3J.Piotrowski,Piłsudczycyuwładzy,„Mówiąwieki”2006,nr5(557),s.16.
4Zob.m.in.Z.Cieślikowski,Zamachstanu.Materiałyźródłowedoprzewrotumajowego,Warszawa2002;
PrzewrótwojskowywPolscew1926r.Wybórdokumentów,oprac.A.Garlicki,P.Stawecki,„Wojskowy
PrzeglądHistoryczny”1977,nr2;1979,nr4;S.Haller,Wypadkiwarszawskie.Od12do15maja1926r.,
Kraków1926;Oprzewrociemajowym1926.Opinieświadkówiuczestników,oprac.E.Kozłowski,War-
szawa1984.
5A.Czubiński,Przewrótmajowy1926roku,Warszawa1989;A.Garlicki,Przewrótmajowy,Warszawa
1979;tenże,JózefPiłsudski1867-1935,Warszawa1988;A.Ajnenkiel,Odrządówludowychdoprzewro-
tumajowego.ZarysdziejówpolitycznychPolski1918-1926,Warszawa1977;tenże,Polskapoprzewrocie
majowym.ZarysdziejówpolitycznychPolski1926-1939,Warszawa1980;W.Pobóg-Malinowski,Naj-
nowszahistoriapolitycznaPolski1864-1945,t.II,Londyn1956;L.Wyszczelski,WojskoPiłsudskiego.
WojskoPolskiewlatach1926-1935,Warszawa2005;P.Stawecki,WojskoMarszałkaJózefaPiłsudskiego
12V1926-12V1935,Warszawa2004;ZamachstanuJózefaPiłsudskiego1926roku,red.M.Sioma,Lu-
blin2007.
5
