Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
P.Kołakowski,A.Pepłoński,Majowyzamachstanuwświetledokumentówwywiadu,dyplomacji
iorganówbezpieczeństwaIIRzeczypospolitej,
Słupsk2008,ISBN978-83-7467-142-2,©byWNAkademiiPomorskiejwSłupsku
cyprzyjęłazżywiołowymentuzjazmemwystąpienieMarszałka”
11.Treśćdepeszyświadczyła
otym,żekierownictwoOddziałuIIbyłopewnezwycięstwaPiłsudskiego,alestarałosięza-
chowaćobiektywizmpodczasopisywaniaprzebieguwypadków.
Dlawywiaduwojskowegointeresującebyłytakżereakcje,nasytuacjęwPolsce,wpań-
stwachościennych.SzefEkspozyturynr4OddziałuIIwKrakowiemjrAdamStudencki
informowałcentralę,żejużnapoczątkumajaotrzymywanopoufneinformacjeowzmożonej
działalnościwszystkichzwiązkówniemieckich.Byłotojednakzwiązanejakprzypuszcza-
nozezjazdemczłonkóworganizacjikombatanckiejStalhelmwDüsseldorfielubzprzygo-
towywanymzebraniemkomunistycznymwBerlinie,ewentualniezujawnionympuczem
monarchistycznymwstolicyNiemiec.
SzczegółoweinformacjeosytuacjiwNiemczechprzekazywałaEkspozyturanr3Od-
działuIIwPoznaniu.16majameldowanoointensywnymrozpoznaniuprowadzonymprzez
wzmocnioneposterunkiniemieckiejstrażycelnej,policjipaństwowejiżandarmerii.Stwier-
dzono,żeniemieckiesłużbyspecjalnewypytywałyosobyprzechodzącewzdłużgranicy
oobsadępolskichgarnizonównaPomorzu,ruchyposzczególnychoddziałówWPioorgani-
zacjęprzysposobieniawojskowegownaszymkraju.Ujawniono,żenawetfunkcjonariusze
niemieckiejstrażycelnejokazywali„wielkie”zainteresowaniewypadkamiwPolsce,byli
bowiemdokładniepoinformowaniowyjeździeoddziałówwojskowychzLeszna
12.
ZraportuattachéwojskowegowBukareszciewynika,żewypadkiwarszawskiewywarły
tamsilnewrażenie.Niemalcałaprasa,bezwzględunaodcieńpolityczny,szerokojekomen-
towałaibyłaprzychylnienastawionawobecMarszałkaPiłsudskiego.Wpierwszejfazie
wypadkiteuznanozazamachstanu,alenieskierowanyprzeciwkodemokracji.Poustąpie-
niurząduWitosaspodziewanosiędyktaturyPiłsudskiegoiodnoszonosiędotejmyślibar-
dzożyczliwie.Natychmiastoweprzerwaniewalkipodporządkowaniesięcałegokrajuno-
wemurządowiprzyjętotambardzodlaPolskiżyczliwie.Politycyrumuńscyuważali,że
wydarzeniawarszawskieznacznieosłabiłystanowiskoPolskinaforummiędzynarodowym.
Wkręgachwojskowychpoczątkowonastąpiłakonsternacja,bowiemlękanosięwojnydo-
mowejatymsamymdługotrwałego„osłabieniasojuszniczejsiłypolskiej”.Obawianosię
także,żeRosjaskorzystazokazjiibędziedążyładokorektygranicyzRumunią,dlatego
wydanorozkazywzmocnieniawywiadunaZwiązekSowiecki.Przykładtenświadczy
odużymznaczeniuwydarzeńwPolsce.
Wedługinformacjidostarczonychprzezwywiadwojskowyorazplacówkidyplomatycz-
neikonsularneIIRzeczypospolitej,echaprzewrotumajowegozagranicąbyłyduże.
WpaństwachutrzymującychzPolskądobrestosunkioddźwiękbyłprzychylny,zaśwkra-
jachskonfliktowanychnegatywny.Szczególnieniechętnestanowiskowobecrozgrywają-
cychsięnadWisłąwydarzeńzajęłykołarządoweorazopiniapublicznawBerlinie,Kownie,
MoskwieiPradze.Wkomentarzachnapływającychzzagranicydominowałaprzedewszyst-
kimkwestiaprzyszłejpolitykizagranicznejpaństwapolskiego.
Systematycznaobserwacjasytuacjiwkraju,wpierwszychdniachwydarzeńmajowych,
świadczyłaoniemalcałkowitymzaskoczeniuprzedstawicielilokalnychwładz,członków
iprzywódcówpartiiiorganizacjipolitycznychorazspołecznych.Natomiastjuż15maja
odnotowano,wcałymkrajupanowałzupełnyspokój.Wwojewództwiepoznańskim,które
początkowostanęłowopozycjidoresztykraju,„odczuwanowyraźneodprężenieiuspoko-
jenieumysłów,wzburzonychwypadkamizdni12-15maja”.Wjednymzraportówpodkre-
———
———
——
11CentralneArchiwumMinisterstwaSprawWewnętrznych(dalejCAMSW),263,t.7,Szyfrogramściśle
tajnyOddziałuIISztabuGeneralnegodoattachéswojskowychosytuacjiwkrajuz13maja1926r.
12CAW
,OddziałIISGWP,I.303.4.1699,DodatekdokomunikatuinformacyjnegoOddziałuIIz16V1926,
godz.19.00;zob.szerzejA.Pepłoński,PrzewrótmajowywświetledokumentówOddziałuIISztabuGene-
ralnegoWP,[w:]Zamachstanu...,s.183-198.
8