Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
P.Kołakowski,A.Pepłoński,Majowyzamachstanuwświetledokumentówwywiadu,dyplomacji
iorganówbezpieczeństwaIIRzeczypospolitej,
Słupsk2008,ISBN978-83-7467-142-2,©byWNAkademiiPomorskiejwSłupsku
omożliwościzamachustanu.Gen.WładysławSikorski,którypodpisałtezarządzeniajako
ministersprawwojskowych,upoważniłDowódcęOkręguKorpusunrIdopodporządkowa-
niasobiewszystkichszkółikursówwojskowychgarnizonuwarszawskiegoorazpolecił
wydzielićsilnerezerwywpunktachcentralnychmiasta.Centrumstolicymiałobyćwmiarę
potrzebzablokowanewtakisposób,abyuniemożliwićprzedostaniesię„elementówwywro-
towych”zinnychdzielnic.ZgodniezinstrukcjąopracowanąwOddzialeII,wojskomiało
przedewszystkimzapewnićochronęprezydentaRPiprzedstawicielirządu.Jednocześnie
zamierzanoobsadzićcentraletelefoniczne(Cedergren)cywilneiwojskowe,urzędypoczto-
we,stacjeradiowe,mostynaWiśle.Pozatymoddziaływojskowepowinnyzabezpieczyć
gmachyRadyMinistrów,MSWojsk.,SztabuGeneralnego,MSW,MSZ,KomendyMiasta,
DowództwaOkręguKorpusu,elektrowni,gazowniiskładyamunicji.Nawypadekzamachu
planowanopodporządkowaćorganizacjęwywiadupolicyjnegodowódcyOKnrI.Jednocze-
śnieinstrukcjazalecała,abyprzyplanowanymużyciusiłypominąćwykorzystaniepolicji
9.
Nawetpobieżnaanalizatejinstrukcjiświadczyotym,żezarównokierownictwoOddziału
II,jakiministerSikorskimielinamyśliprzedewszystkimmożliwośćprzewrotupolityczne-
go,ponieważwiedziano,żeugrupowaniakomunistycznewPolscewtymokresiebyłyzbyt
słabeiniedysponowaływpływamiumożliwiającymipodjęcieakcjinaskalęzagrażającą
centralnymorganomustawodawczymiwykonawczymIIRzeczypospolitej.
Innezprezentowanychdokumentówświadcząotym,żeOddziałIISztabuGeneralnego
WPiterenowestrukturywywiaduikontrwywiadurutynowośledziłysytuacjęwśródlegal-
nychinielegalnychugrupowańpolitycznychwkrajuorazwpaństwachsąsiednich.Jużna
początkumaja1926r.centralaOddziałuIIbyłainformowanaonarastającymożywieniu
wśródczłonkówniektórychpartiipolitycznych.Nakilkadniprzedwypadkamimajowymi
OddziałIIodnotowałwieleartykułówskierowanychprzeciwkorządowi,wktórychpisano
opotrzebieprzeciwstawieniasię„prowokacyjnemurządowiWitosa”
10.
Jakwynikazdokumentów,OddziałIIwokresienajwiększegonapięciainiepewności,
wdecydującychgodzinachwydarzeń(12i13maja)starałsięzachowaćnależnydystans,in-
formującattachéswojskowychorozwojusytuacjiwWarszawie.Wartozacytowaćjedną
zdepesz,nadanąprzezcentralęwywiaduwtychkrytycznychgodzinach,wktórejstwierdzo-
no:„PonieważutworzeniegabinetuWitosazawiodłonadziejewiększościopiniiwkrajuinad-
torządtenzłamałdaneMarszałkowiprzezPrezydentaRzplitejprzyrzeczenie,żetekaministra
sprawwojskowychniebędzieprzedmiotemtargówpartyjnych,Marszałekwyraziłprzezprasę
ujemnąopinięogabinecie.RządpodjąłwówczasrepresjeprzeciwMarszałkowikonfiskując
jegointerwiew.Jednozpismrządowychogłosiłowiadomość,żeMarszałekmabyćoddany
podsąd.Nadtownocyz11na12nadomMarszałkawSulejówkuzostałdokonanynapad,
inspirowanyprzezczynnikirządowe.Naskutektychwiadomości,wywołującychwielkie
wzburzeniewcałymkraju,garnizonydyslokowanewokolicachWarszawywyruszyłysamo-
rzutniewkierunkustolicy.NaczeletychwojskstanąłsamMarszałek,zajmującmiastownocy
z12na13.Postronierządustanęłaczęśćwojskgarnizonuwarszawskiego,zajmującCytadelę
iczęśćmiastadokołaBelwederu.OddziałyzamkniętewCytadelipoddałysięprzedpołu-
dniem.DalszeutarczkitocząsięjeszczenaskrawkuotaczającymBelweder,gdzieznajdujesię
gabinetWitosa.Wobecnapływającychzcałegokrajumeldunkówposzczególnychpułków,
dywizjiorazcałychkorpusów,poddającychsiępodrozkazyMarszałka,bądźteżruszających
samorzutniecelemprzyłączeniasiędosiłpozostającychpodjegodowództwem,ludnośćstoli-
———
———
——
9CentralneArchiwumWojskowe(dalejCAW),OddziałIISztabuGeneralnego/GłównegoWojskaPolskie-
go(dalejOddziałIISGWP),I.303.4.1036,InstrukcjaOddziałuIIzabezpieczeniam.Warszawynawypa-
dekrozruchówzmarca1925r.
10CAW
,OddziałIISGWP,I.303.4.4935,Raportpolityczno-prasowyzaokres1V-1VI1926SRIDOKIV
doOddziałuIIz10VI1926r.
7
