Содержание книги
перейти к управлению читателемперейти к навигацииперейти к деталям бронированияперейти к остановкам
Moses
żepocząwszyodlat20.ażdolat60.skuteczniewykorzystywałarchitektu-
ręiplanowanieprzestrzennejakonarzędziawywieraniawpływuiwdrażania
własnychwizjipolitycznych.Powszechnieznanyjestprzykładnowojorskich
mostówjegoautorstwa,którezaprojektowałwtakisposób,byniemogłypo
nichjeździćautobusy.Wefekcieograniczonazostałamobilnośćwybranych
kategoriispołecznych–przedewszystkimAfroamerykanówkorzystających
główniezkomunikacjipublicznej–iichdostępdoatrakcyjnychprzestrzeni
publicznych.Moses„wbudował”swojąwizjępolityczną,którazakładaładużo
więcejniżjedyniesegregacjęrasowąiklasową,nietylkowinfrastrukturęmo-
stów,aletakżewinneelementyprzestrzenimiejskiej.Chociażplanowałliczne
placezabawipublicznemiejscarozrywki,toostatecznieprawieżadneznich
niepowstaływHarlemie.ProjektyzespołuMosesapromowałykomunikację
indywidualnąiamerykańskikultsamochodu,czegoprzejawembyłowkompo-
nowaniewtkankęmiejskąautostrad(Caro1974).„Racjonalistyczny”sposób
planowaniareprezentowanyprzezMosesakrytykowanozato,żeprzyczynił
siędoosłabienialubwręczrozbiciawspólnotmiejskich(Jacobs1961).Mo-
deltenzakładałścisłerozdzieleniedzielnicnakomercyjne,przemysłowe,re-
zydencjalne,sypialneitd.,coutrudniałonawiązywanieróżnegorodzajuwięzi
społecznych.Cowięcej,wywołałotoefektzależnościodścieżki(pathdepen-
dency).Utrwaliłsięmodelnowoczesnego,posegregowanegomiasta,aobec-
nepróbyzarzuceniategopodejściawiążąsięzogromnymikosztami.Można
siętylkozastanawiać,jakprojektyplanistyczneuzależniająceludziodkomu-
nikacjisamochodowejwpłynęłynawspółczesnąpolitykęzagranicznąStanów
Zjednoczonych.
NietylkoMosesuprawiałpolitykęzapomocąarchitekturyizagospoda-
rowaniaprzestrzenimiejskiej.Możnaprzywołaćtuwieluwspółczesnychar-
chitektów,którzyprzygotowującprojekty,uwzględniajązarównoparametry
techniczne,wymogilogistykiibezpieczeństwaczykwestieestetyczne,jak
izagadnienianaturyspołeczno-politycznej.Dziścorazczęściejwykorzystuje
sięwspomnianeśrodki,abykształtowaćnowewspólnotymiejskie,ograniczać
27
