Содержание книги
перейти к управлению читателемперейти к навигацииперейти к деталям бронированияперейти к остановкам
moskwa
MoskwęwSztokholm”.Ujmującrzeczmetaforycznie,urzędnik–niczympod-
czaspartiipokera–sprawdził,ilesąwartekartyprofesora.Relacjonująckon-
wersacjęwswojejksiążce,Rothsteinuczciwiestwierdza,żezabrakłomusłów.
Zdałsobiesprawę,żenigdyniemyślałoproblemiewtychkategoriachido-
szedłdowniosku–zresztąniebezpewnegozakłopotania–żewobecnymsta-
nienaukispołeczneniepotrafąudzielićodpowiedzinatopytanie.Dysponuje-
myznakomitymimodelamiwyjaśniającymimechanizmpułapekspołecznych
orazznamylicznehistoryczneprzykłady,którepokazują,jaksięwniewpada.
Niedysponujemyjednaksystematycznąwiedząotym,jakzmusićpodejrzliwe
względemsiebiejednostkidowzajemnegozaufaniasobieiwspólnegodziała-
nianarzeczdobrawspólnego.
UzupełnijmyrefleksjęRothsteinaokilkauwag.Zjawiskotragediiwspól-
negopastwiska1(Hardin1968;Ostrom1990)doczekałosiębogatejliteratu-
rynaukowej,którazawierarównieżprzykładyudanegoprzezwyciężaniatego
typuzagrożenia(zob.Dixit,Nalebuff2009,s.117−120).Wartozadaćsobie
pytanie,jakwieleztychfascynującychprzykładówstanowiłorekonstrukcję
postfactumtego,wjakisposóbrozmaitewspólnotyuniknęłykryzysu,awilu
sytuacjachbyłto(choćbypoczęści)efektzaprojektowanejprzezbadaczyin-
terwencjispołecznej.Niejestnamznanyzliteraturynaukowejżadentegotypu
przypadek.Zdajesię,żebadaczomspołecznymnietylkobrakujedoświad-
czeniawrealizowaniutegotypuprzedsięwzięć,ale–cosugerujeRothstein–
oferowanaprzeznichwiedzajesttaksformułowana,żenajczęściejokazujesię
nieprzydatnaprzyosiąganiucelówpraktycznych.Iniechodzituwcaleoher-
metycznyjęzyk,aleozasadniczekategorieiproblemy,naktórekładziesię
1
Tragediawspólnegopastwiskatojednazklasycznychpułapekspołecznych.Jejistota
sprowadzasiędostwierdzenia,żeprzyograniczonychzasobachpublicznychbrakinstytucjonal-
nychregulacjidostępudotychdóbrmożespowodowaćichszybkiewyeksploatowanie.Sama
nazwawzięłasięodartykułuopublikowanegow„Science”przezGarrettaHardina(1968),który
opisałtozjawiskonaprzykładzieeksploatacjiwspólnychpastwiskprzezspołecznościwiejskie.
Członkowietychspołeczności,którzywypasaliwiększąliczbęzwierzątniżustalonowcześniej,
krótkoterminowozyskiwaliwstosunkudoinnych,alegdyliczbatakichosóbrosła,wtedypastwi-
skaulegałydegradacjiitraciłanatymcałaspołeczność.
39
