Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Czynnikikształtująceprocesglobalizacji
Wlicznychpracachistudiachpoświęconychglobalizacjipodkreślasięznaczenieistotnychzmianotoczeniaglobalnego,które
kształtowanesąprzezwieleczynnikówideterminująmiędzynarodowąekspansjęprzedsiębiorstw.Wśródnichnależywymienićczynniki:
polityczno-prawne,decydująceostopniuliberalizacjistosunkówpolityczno-gospodarczych;
postępunaukowo-technicznego(rozwójtechnologii,wzrostznaczeniakapitałuintelektualnego);
ekonomiczne,wszczególnościkonkurencjimiędzynarodowej;
społeczne(ujednolicenieupodobańkonsumentów,edukacja)(rys.1.2.)15.
Procesyglobalizacjidotyczągospodarkiświatowej,sektorów/rynkówiprzedsiębiorstw.Ważnestajesięwskazanieistotyglobalizacji
rynkówisektorów,ponieważkażdaztychformglobalizacjipociągazasobąodmiennenastępstwadlaróżnychaspektówstrategii
idziałalnościprzedsiębiorstw.Rynkiokreślająkonsumenciiichpotrzeby,zatemglobalizacjarynkówkoncentrujesięnapotrzebach
konsumentów.Zakreswjakimrynekjestglobalnyzależyodtegonailepotrzebykonsumentówwodniesieniudodanegoproduktu
sąpodobnenacałymświecie.Globalizacjasektorówkoncentrujesięnazdolnościfirmdokonfigurowaniaikoordynowaniaswychdziałań
produkcyjnychizmierzającychdopowiększeniawartościdodanejwsposóbglobalny,ponadgranicamipaństw.Sektoryzglobalizowane
charakteryzujeświatowakonkurencja,szansewynikającezekonomikiskaliizakresu,szybkiezmianytechnologiczne,ujednolicone
standardytechniczneikorzystnewarunkihandlu.Wobectegoewolucjadziałalnościprzedsiębiorstwobejmujerosnącygeograficznyzakres,
bardziejintensywneikomplementarnewykorzystanieróżnychformmiędzynarodowejekspansji(eksportu,zagranicznychinwestycji
bezpośrednich,aliansów)orazwiększąkonfiguracjęikoordynacjędziałańbadawczych,produkcyjnychczyhandlowych.
Rys.1.2.Czynnikiglobalizacjisektorówirynków
Źródło:opracowaniewłasnenapodstawie:G.Stonehouse,J.Hamill,D.Campbell,T.Prudie,
Globalizacja
…,op.cit.,s.25.
Czynnikamiszczególnieistotnymiwstymulowaniuprocesówglobalizacjisączynnikipolityczno-prawne,ponieważdecydująostopniu
liberalizacjimiędzynarodowejwymianygospodarczej.Czynnikite,będącerezultatemokreślonychdecyzjipolitycznychparlamentów
irządówposzczególnychpaństw,mająfundamentalneznaczeniedlainternacjonalizacjiidynamizowaniawspółpracygospodarczejwskali
globalnej.Wartojednakpamiętać,żewcześniejpaństwatewprowadzałybarieryhandlowe,którechroniłykrajowerynkiprzedobcymi
produktamiifirmami.Wzwiązkuztym,żestopniowowyczerpywałysięmożliwościrozwojuopartenakrajowychzasobachirynkach,
zaczętoograniczaćbariery,​skłaniającsiędopodejmowaniaeksportuorazotwieraniawłasnychrynków.
Możnawskazaćtrzyogólnetendencjecharakteryzująceświatowykierunekzmianwpolityceregulacyjnejpaństwnapłaszczyźnie
międzynarodowej:
proceswielostronnejliberalizacjihandlumiędzynarodowego,któryoznaczastopnioweprzechodzenieodprotekcjonizmudopolityki
wolnegohandluiotwarcianagospodarkęświatową;
deregulacjarynkówfinansowychzwiązanazodejściemodsystemusztywnychkursówwalutowychustalonychporozumieniem
zBrettonWoods,atakżerezygnacjazkontroliprzepływukapitałów;
rozwójregionalnejintegracjigospodarczej,którapoleganapodejmowaniuprzezpaństwaczłonkowskiedziałańnapłaszczyźnie
międzynarodowej,prowadzącychdolikwidacjibarieriujednolicaniazasadprowadzeniadziałalnościgospodarczej,dotworzenia
korzystnychwarunkówrozwojuirozszerzaniawspółpracypodmiotówzlokalizowanychnatworzonymprzeznieobszarze
gospodarczym16.
Wielostronneporozumienialiberalizującemiędzynarodowąwymianę,likwidującebarierycelne,stawiającenaswobodęwymianywalut
iwolnośćwprzepływiekapitałufinansowegoiintelektualnego,sąprzedewszystkimefektemnegocjacjiprowadzonychprzezGATT17
(GeneralAgreementonTariffsandTrade/UkładOgólnywSprawieCełiHandlu),któryzostałzastąpionyprzezWTO(WorldTrade
Organization/ŚwiatowąOrganizacjęHandlu).PodauspicjamiGATTodbyłysięczteryrundyrokowań:Genewska(1947),Kennedy’ego
(1964–1967),Tokijska(1973–1979)orazUrugwajska(1986–1994).Wskaliświatowejprzeciętnestawkicelnenatowaryimportowane
zostałyobniżonezok.40%w1947r.dook.5%w1990i4,5%w2000r.18.
WTO(WorldTradeOrganization)zostałapowołanaw1995r.jakokontynuacjawcześniejdziałającegoGATT.ZadaniemWTOjest
administrowanieporozumieniamihandlowymizawieranymiprzezjejczłonkówwwynikunegocjacjiprowadzonychwramachkolejnych
rundrokowań,atakżerozstrzyganiesporówhandlowychiegzekwowanieregułzawartychwporozumieniach.Jestzasadniczymfilarem
międzynarodowegoporządkugospodarczego.Wartonadmienić,żeoilewpierwszychorganizowanychwramachGATTrundach
negocjacyjnychuczestniczyłood20–30państw,otylewostatniejRundzieUrugwajskiejwzięłoudział125państw.Wzrostliczbypaństw
zaangażowanychwproceswielostronnejliberalizacjihandluświatowegosprawiał,żewynegocjowaneporozumieniazyskiwałycoraz
powszechniejszycharakter.Proceswielostronnejliberalizacjihandluświatowego,biorącpoduwagęnowezjawiskazachodzące
wgospodarceświatowej,obejmowałrównieżnoweobszaryżyciagospodarczego.Pierwotnienegocjacjedotyczyłyredukcjistawekcelnych
orazbarierilościowychwhandlu,anastępniewRundzieUrugwajskiejdyskutowanokwestieochronyprawwłasnościintelektualnej,
inwestycjiczytraktowaniazagranicznychtowarów,usługorazprzedsiębiorstw.ZinicjatywyStanówZjednoczonychdozakresurokowań
RundyUrugwajskiejGATTzostaływłączoneusługi.InicjatywęwsparłaUniaEuropejskauważając,żemiędzynarodoweobrotyusługami
należypoddaćtakimsamymregułomjakresztęobrotuświatowego.Wefekciew1994rokuuzgodnionocałkowicienoweporozumienie
orzetelnym,niedyskryminacyjnymhandluwsferzeusługonazwieUkładOgólnywsprawieHandluUsługami–GATS(GeneralAgreement
onTradeinServices).PodpisanieGATSbyłorównoznacznezprzyjęciemwarunku,żehandelusługamibędziepodlegałdalszejstopniowej
liberalizacjiwramachWTO19.
Wlistopadzie2001r.rozpoczęłasiękolejnarundawielostronnychrokowańhandlowychwramachsystemuGATT/WTOirównocześnie
pierwszarundanegocjacjihandlowychprzeprowadzonapodauspicjamiŚwiatowejOrganizacjiHandlu–RundaDohijska(Doha