Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Modelerólkobietywpodręcznikachdowychowaniaseksualnego
„Gdybyjednąirozstrzygającącechąobyczajowąkulturybyłostanowiskokobiety,to
szlacheckiejPolscenależałbysięmożeztegotytułuprymmiędzynarodami.Stanowisko
żonyimatkibyłowcałymznaczeniutegosłowadostojne;wpływkobietywielki,często
nawetprzemożny”
13.
Kobietawżyciupublicznym
Wzwiązkuzwyraźnympodziałemnastany,utrzymującymsiędoXIXwieku,zwra-
canouwagęnastanpochodzeniamłodychmałżonków.Gwarantemudanegomałżeństwa
byłodpowiednistatusspołecznyorazstanmajątkowyobojgapartnerów.Kobietapo-
przezswojepochodzeniezapewniałaciągłośćrodu.Koligacjerodzinnestanowiłytakże
wstępdoudanychrozgrywekpolitycznych14.Niejednokrotniekobietystawałysiępropa-
gatorkamiwartościkulturowychmiędzyodrębnymigrupamiludzi,przekazująctradycję,
religię,rodzimeobyczajeczyimionadynastyczne.Kobietyzwyższychsferbyły
głównymiorganizatorkamiiuczestniczkamiżyciakulturalnegoitowarzyskiego.
Kobietywokresiestaropolskimodgrywałyznaczącąrolęwżyciupolitycznym.
PunktemprzełomowymbyłoprzyznaniekobietomwXIVwiekuprawadziedziczenia
tronu.PierwsząkobietąkrólemPolskizostałaJadwiga15.Pomimobrakuodpowiednich
uprawnień,towłaśniekobietystałyzaważnymipolitycznymidecyzjamisławnych
mężów.Przedpodjęciemważnychdecyzjimążzwyklekonsultowałjezżoną,wwięk-
szościzaśmałżeństwpanowałyzasadypartnerskie,podpartewzajemnymszacunkiem
izaufaniem.
ZarównowśredniowiecznejEuropie,jakiwPolsceupowszechniałsiękultmaryj-
ny.Podziwbudziłykobietyrozwijającecnotychrześcijańskie16.ObokMarii,wzorami
donaśladowaniastałysięliczneświęteibłogosławione.Wzakonachżeńskichkobiety
mogłysiękształcić,aniekiedyznaleźćschronienieprzedprzymusemmałżeństwa17.
OdXdoXIVwiekunakartachpolskiejhistoriipojawiłosięwielewybitnychkobiet
poświęcającychsiędziełommiłosierdzia,opiecenadchorymiiubogimi.Wśródtych
wybitnychpostaciznalazłasięJadwigaŚląska(ok.1174–1243)orazJadwiga(ok.
1374–1399),żonaWładysławaJagiełły.
Wnawiązaniudokulturyinnychkrajówzachodnioeuropejskichnaziemiachpol-
skichrozwinęłasiękulturarycerska,powstawałyutworychwaląceurodękobietyijej
cnoty:dobroć,szlachetność,wiernośćipobożność.Miłośćrycerzadoswojejdamy
miałabyćdrogąwewnętrznejdoskonałości,stawaniasięczłowiekiemcorazszlachet-
niejszymiczystszym.Miłośćtabyłamiłościąduchową18.
Wstaropolskiejkulturzeszlacheckiejistniałrównieżkodekspostępowaniawobec
kobiet.Wykształciłysiępostawynakazującedarzeniekobietuprzejmością,dawanieim
13W.Łoziński,Życiepolskiewdawnychwiekach,Kraków1964,s.157.
14Zob.A.Wyrobisz,op.cit.
15Zob.D.Wawrzykowska-Wierciochowa,Odprządkidoastronautki.Zdziejówkobietypolskiej,jej
pracyiosiągnięć,Warszawa1963.
16Zob.Z.Kaczkowski,KobietawPolsce.Studyumhistoryczno-obyczajowe,Petersburg1895,t.IiII.
17Zob.M.Bogucka,Kobietawspołeczeństwie…,op.cit.
18Zob.K.Pospiszyl,TristaniDonJuan,czyliodcieniemiłościmężczyznywkulturzeeuropejskiej,
Warszawa1986.