Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nych,pozwalanaoszacowaniepodobieństwiróżnicnapoziomiestrategiiko-
munikacyjnych,stosowanychwtychsamychsytuacjachwróżnychwspólnotach
językowych(por.Adamzik2001/2009,Biłas-Pleszak,Sujkowska-Sobisz2009).
Zuwaginafakt,żenormyteorganizująwłaściwedanejkulturzeuniwersummowy
wponadgatunkowekategoriegenologiczne
3
,wiążącewypowiedziwrodziny
opartenabliższymlubdalszympodobieństwie,przyjętanapotrzebyniniejszych
rozważańanalizadyskursupołączonazostałazelementamitradycyjnegoopisu
genologicznego(gatunek,podrodzaj,rodzaj),cowkontekścieprzekładuzapro-
ponowałjużFrançoisRastier(2007).
1.1.DYSKURS
Każdytekstmożebyćzinterpretowanytylkowodniesieniudogatunku,który
determinujejegoramyinterpretacyjneopartenauprzedniozdefiniowanych
relacjachokreślającychstatusnadawcyiodbiorcykomunikatu,kontekstjego
produkcji,jakrównieżzamierzeniekomunikacyjne.Tauprzedniozdefiniowana
relacjapodmiotowo-sytuacyjnawrazzmożliwymifunkcjamipragmatycznymi
charakterystycznymidladanejdziedzinytematycznejstanowiistotędyskursu
(Charaudeau1995:103-104,Charaudeau,Maingueneau2002:185-190,Grzmil-
Tylutki2007:40-45,2010:134).
Wedługteoretykówfrancuskiejszkołyanalizydyskursujestonnnierozerwalną
jednościądwóch,wzajemniewarunkującychsięaspektów:językowegoispołecz-
nego,cowynikazjegocharakteruinstytucjonalnego.Rozgrywasięwięcnadwóch
poziomach:językowymipozajęzykowymtworzącychcałość”(Grzmil-Tylutki
2007:26);ilustrujetorysunek1.Oznaczato,żekażdytekstjestjęzykowąreali-
zacjąokreślonejintencji(lefaire-działanie),wyrażonejzgodniezespołecznie
utrwalonymscenariuszemprzyużyciuprzewidzianychwnimstrategii(ledire)
kształtującychhoryzontoczekiwańodbiorcy,który,napodstawieznajomości
regułdyskursywnych,odczytujewyrażonewtekściezamierzeniekomunikacyjne
nadawcy.
Wdyskursieuczestniczączterypodmioty:JA-k(podmiotkomunikujący,fak-
tycznynadawcakomunikatu)orazTY-i(podmiotinterpretujący,faktycznyadresat
komunikatu),atakżeJA-w(podmiotwypowiadający)orazTY-o(odbiorcako-
munikatu).JA-kiTY-itopartnerzykontraktu,czylipodmiotyzewnętrznewobec
komunikatu,natomiastJA-wiTY-otoparaprotagonistówreżyserowanegoaktu
językowego,stworzonaprzezJA-k(Grzmil-Tylutki2007:27,2010:154-156;
Charaudeau1995:102).Parypodmiotówmogąbyćtransparentne(podmiotko-
munikujący=podmiotwypowiadającyorazpodmiotinterpretujący=odbiorca
3
Niektórzybadaczekontestujązasadnośćtradycyjnego,hierarchicznegosystemujednostek
opisugenologicznego(por.Witosz2009a).
17
