Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Częśćpierwsza–Komedie
25
PostaćkasztelanicaWścibskiegoosiągapełnięscenicznegowyrazuwluź-
nozwiązanychzgłównąliniąakcjiscenachkomicznych.Dominantapsychicz-
nawyrażonanazwiskiemznaczącymnarzucamuokreślonegesty,słowa,czyny,
wybory.Przedstawicielzłotejmłodzieży,salonowygracz,kawalermodnywty-
piefircykawnosinascenęwielezamieszania,narzucasięwidzowitakruch-
liwościąciałajakijęzyka.Znajdujetoodbiciewstylistycejegowypowiedzi,
jestgadatliwy,nakażdytematmacośdopowiedzenia,najchętniejdzielisię
zebranyminamieścieplotkami,wdajesięwpolemiki,aleniepotrafiwytrwać
dokońcażadnejznich,częstoprzerywawypowiedźwpółzdania.Stanowi
ośrodekwielukomicznychsytuacjiniepozostającychwzwiązkuzcharakte-
rystykągłównegobohatera.Nieoczekiwaniewchodziirównieniespodziewanie
wychodzi,pozostawiającwrażenieniezwykłejekspansywności.Każdezjawie-
niesięWścibskiegostanowikomicznądywersjęwponurymnapięciu,jakie
wnosizesobąDamon.Kreślącwizerunektejpostaci,Niemcewiczodchodziod
postawymoralizatora,zajmujepozycjęironicznegoobserwatorastołecznejme-
nażeriiludzkiej.
Wydajesię,żeDamoniWścibskiposiadalirzeczywistepierwowzory,od-
notowałtowPamiętnikachKajetanKoźmian:
mieszkałzarządupruskiegoizarząduKsięstwaWarszawskiegowWar-
szawiebogaczwielkiiegoistaKrasicki,[...]nieużyty,zimny,niewyro-
zumiałynainnychnędzę,naigrawałsięzniejlukullusowymiobiadami,
naktóredwarazywtydzieńzapraszałludziszczególniejowialnych
lubnaktórychmógłswąjowialnośćszlifować;Niemcewicz[...]bywał
zliczbypierwszych,Żaboklickizdrugich.Niemcewiczlubiłdobreobia-
dyiwesołość,lecznieszacowałanigospodarza,anigościa,dałwięc
nateatrkomediępodtytułemSamolub,wktórejtakdobitnieobydwóch,
pierwszegopodimieniemSamoluba,drugiegopodnazwiskiemWścib-
skiegoszyderczoodmalował,żemusielisię,choćbynieradzi,poznać,
gdyżpublicznośćpodczasgraniasztuki,wołając:brawoifora,prawie
unolabiozawołała:„AtoKrasicki–atoŻaboklicki”37.
Ówsatyrycznyportretjestwistocietrafiony,potwierdzatoopispoczynańmło-
degoŻaboklickiegozamieszczonywinnejczęściPamiętników38.
37
K.Koźmian,Pamiętniki,t.3,Wrocław1972,s.316.
38
„Nauczyłsięśpiewaćigraćnagitarze,niecopofrancusku,rzuciłsukniępolską,przy-
brałfrancuskąitakczasprzeznaczonynanaukę[...]wszkolezepsuciaiskażeniatrawił.Wier-
szyki,arietki,piosenki,tańce,dowcipneszyderstwa,plotki,pochlebneizalotnekonceptazjedna-
łymułatwąwziętośćulekkichipłochychkobiet”.Ibidem,t.3,s.313.
