Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
46
2.Historiapolitykispołecznej
ustalonanatakimpoziomie,któryumożliwiałbyrobotnikowiodtworzenie
jegozdolnościdopracynadzieńnastępny.
Naziemiachpolskichpodzaboramipanowałybiedaibezrobocienieporówny-
walnedowspółczesnychzjawisk,występowałarównieżpalącakwestiamieszkanio-
wa.Wyzyskekonomicznyczłowiekałączyłsięzjegodegradacją,czegoszczególnym
wyrazembyłanadmiernaumieralnośćpracowników.Wczesnemurozwojowikapi-
talizmutowarzyszyłynierówności,uderzającewgodnośćczłowieka,marginalizują-
celudzibezdomnych,głodnych,niepełnosprawnych,chorych,bezpracy.Tewłaśnie
kategorieosóbspychanebyływekonomicznyniebyt.Warunkipracyówczesnych
robotnikówprzemysłowychbyływyjątkowociężkie.Wtakichokolicznościachwy-
zyskiwaniikrzywdzeniusiłowalisiębronić,zakładaćzwiązkizawodowe,czasami
strajkować.Położenieświatapracywymagałojednaknietylkosamoobrony,ale
iwysiłkupaństwanarzeczusuwaniaistniejącychnierówności.
ZatwórcęnowoczesnejpolitykispołecznejuznajesiępruskiegopolitykaOtto-
navonBismarcka.Zapoczątkowanew1880rokuprogramyubezpieczeńspołecz-
nychbyłypierwszyminaświecie,naśladowanojewinnychkrajach;wyznaczyły
onemodelnowoczesnegopaństwaopiekuńczego.Bismarckwprowadziłemery-
tury,ubezpieczeniaodnastępstwnieszczęśliwychwypadków,opiekęmedyczną
iubezpieczeniaodbezrobocia.Zastosowanierozwiązańsocjalnychwwalcewy-
borczejowładzębyłojednocześniewskazówką,iżpaństwojestgotoweodejśćod
liberalnejkoncepcjinstróżanocnego”narzeczinterwencjisocjalnej,rozumianej
jakoogółdziałań,którychcelemjestnietylkopoprawapołożenialudności,ale
izdobyciegłosówwyborców.UstawodawstwoBismarckarozciągałosięnateren
zaborupruskiego1(nawetpoodzyskaniuniepodległości),cooznaczało,żeprak-
tykainaukaniemieckamiałyznaczącywpływnakształtowaniesiępolskiejmyśli
naukowejprzedIwojnąświatowąipoodzyskaniuniepodległości.
Polskapolitykaspołecznado1918roku(Ietap)
Wtymokresieuprawianabyłacząstkowarefleksjaosocjalnympołożeniuludności
iprowadzononielicznebadanianaukowe.JużwXIXwiekuwielupiszącychosytu-
acjiPolakówpodzaboramiporuszałodotkliweproblemysocjalne.Doprekursorów
-społeczników,którzydziałaliiuprawialinaukowąrefleksjęokwestiachsocjalnych
wXIXinapoczątkuXXwieku-zaliczamy:StanisławaStaszica(1755-1826)2,
1Przykładowonatereniezaborupruskiegow1911rokudziałało631kaschorych,zrzesza-
jących291,3tys.członków.Zob.HistoriaPolskiwliczbach,A.Wyczańskiiin.(oprac.),Zakład
WydawnictwStatystycznych,Warszawa1998,tabl.164,s.126.
2NowaencyklopediapowszechnaPWN,t.6,WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa1997,
s.34.
