Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
50
Psychiatria
BIOLOGICZNYSUBSTRAT
ZABURZEŃPSYCHICZNYCH
Zaburzeniaczynnościpsychicznychsązwiązaneznieprawidłowymfunkcjo-
nowaniemmózgu.Niektórestrukturymózgoweodgrywajątuszczególnąrolę.
Wkorzemózgowejczołowejiskroniowejdokonujesięintegracjaikontrola
procesówpoznawczych,emocjonalnychimotywacyjnych.Półkulemózguwy-
kazująlateralizacjęczynnościowąwzakresieniektórychfunkcjipsychicznych,
np.półkulalewajestbardziejwyspecjalizowanawzakresieprocesówwerbal-
nych,apółkulaprawa-emocjonalnychiprzestrzennych.Układlimbicznyod-
powiadazaregulacjęprocesówemocjonalnychorazzakontrolęukładuneuroen-
dokrynnego(podwzgórze)iautonomicznegoukładunerwowego.Bierzerównież
udziałwprocesachpamięcideklaratywnej(hipokamp)iemocjonalnej(jądro
migdałowate).Spośródstrukturpodkorowychistotneznaczeniedlaprocesów
psychicznychmająm.in.układsiatkowatywstępujący,któryodgrywarolę
wprocesachwzbudzenia(arousal)iuwagi,stanowiącgeneratorenergiikoniecz-
nejdoutrzymywaniastanuświadomości,wzgórze,któretworzynfiltr»dlabodź-
cówczuciowychiruchowychaferentnychorazeferentnychdochodzącychiwy-
chodzącychzkorymózgowej,atakżejądrapodstawyimóżdżek,odpowiedzial-
negłówniezaprocesyruchowe,aprawdopodobnierównieżzaniektórefunkcje
poznawcze.
Prawidłowaczynnośćpowyższychstrukturmózgowychwarunkowanajest
adekwatnymprzekazywaniembodźcównaichsynapsachneuronalnych.Wpro-
cesietymuczestnicząliczneneuroprzekaźnikimózgowe,zktórychnajważniejsze
todopamina,serotonina,noradrenalina,acetylocholina,kwasgamma-aminoma-
słowy(GABA)ikwasglutaminowy.Neuroprzekaźnikitedziałająnareceptory
synaptyczne,przyczymdlaniektórychneuroprzekaźnikówmożeistniećkilka
typówreceptorów.Unieczynnianieneuroprzekaźnikównastępujeprzezichroz-
kładenzymatycznyorazwychwytdoneuronupresynaptycznegoprzyudziale
tzw.transporterów.Czynnośćneuroprzekaźnikówmogąsprawowaćrównieżnie-
któresubstancjepeptydowe,np.endorfiny,wazopresyna,oksytocynaczykorty-
koliberyna(CRH)orazgazy(tlenekazotu).
Niektórestrukturymózgowe(układlimbiczny,podwzgórze)biorąudział
wczynnościachneurohormonalnychustroju,stanowiącpiętraregulacyjneosi
neurohormonalnych.Zpunktuwidzeniapatogenezyzaburzeńpsychicznychnaj-
istotniejszeznaczeniemająnieprawidłowościregulacjitzw.osistresu(układlim-
biczny-podwzgórze-przysadka-nadnercza).Wwarunkachstresupobudzenie
tejosizjednoczesnąstymulacjąukladunoradrenergicznegonastępujeprzez
wzmożeniewydzielaniaCRH.Stresorypsychiczne,np.istotnewydarzeniaży-
ciowe,sąjednymiznajważniejszychczynnikówuruchamiającychośstresową.
Konsekwencjebiologicznereakcjistresowejpolegająnazmianachwzakresie
przekaźnikówmózgowych,układuhormonalnego,atakżeukładuodpornościo-
wego.Obokosistresuistotneznaczeniedlapatogenezyzaburzeńpsychicznych
maośpodwzgórze-przysadka-tarczycaoraz,szczególnieukobiet,ośpod-
wzgórze-przysadka-gonady.
