Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
…brakuchwytu…
JanBłoński
Fantasyjestto,coopatrzonoetykietkąznapisem„fantasy”.
Jeślinagrzbiecieksiążki,usamejgóry,tużpodlogodomuwydawniczego
figurujemałymiliterkami„fantasy”–todanaksiążkanależydogatunkufantasy.
AndrzejSapkowski
RozdziałI
Fantastyka,fantasy.Krótkiprzeglądtematów
iproblemówteoretycznoliterackichikulturowych
„Wpolskiejkrytyceliterackiejpojęcie«fantasy»poprostunieistnieje”–pisał
ćwierćwiekutemuAndrzejNiewiadowski1.Trzebapowiedzieć,żeodtamtegoczasu
wielesięzmieniło.
Doprzewartościowańwobszarzepolaliterackiego2doszłoprzedewszystkimza
sprawąuzyskaniaprzewagiwdyskursieteoretycznymnaukhumanistycznychprzez
różnorodnenurtypoststrukturalistyczne.Właściweimprzeniesienieuwagizdaw-
negocentrumnaobrzeżaliteraturysprzyjałozainteresowaniu,dotychczaswłaśnie
tamlokowaną,fantastyką.Konwencjafantastycznałączyłasiętakżeharmonijnie
zupodobaniemnowychszkółliteraturoznawczychdoantymimetyzmuwsztuce,
aformyliteraturypostmodernistycznej,takiejakfabulacja,metaproza,surfikcjaitp.
eksplikowanebyłynierzadkonaprzykładachczerpanychwłaśniez„terenu”fanta-
styki3.Wreszcie,znamionującewspomnianenurtyteoretyczneliteraturoznawstwa,
antyfundamentalizm,antyesencjalizmorazpluralizm4wiązałysięzwprowadzeniem
wobszarzainteresowaniahumanistykipublicznościliterackiej.Zrehabilitowanyczy-
telnikmógłpowrócićzmarginesówkulturymasowejjakohermeneuta,czytelnik
1A.Niewiadowski,Fantasy,„Fantastyka”1984,nr9.
2WznaczeniunadanymmuprzezP.Bourdieu,Teoriaobiektówkulturowych,przeł.A.Zawadzki,
[w:]Odkrywaniemodernizmu.Przekładyikomentarze,red.iwstępR.Nycz,Kraków1998oraztenże,
Regułysztuki:genezaistrukturapolaliterackiego,przeł.A.Zawadzki,Kraków2001.
3Por.np.esejezebranewtomieNowaprozaamerykańska.Szkicekrytyczne,wybór,oprac.iwstęp
Z.Lewicki,przeł.J.Andersiin.,Warszawa1983.Natematfantastyki,inaczejniżwPolsce,wypowiadali
sięteoretycystrukturalizmuorazsemiotyki,postmodernizmuidekonstrukcji:T.Todorov,R.Caillois,
R.Scholes,U.Eco,I.Calvino,J.Culler,W.Iser.Inaczejtakżekształtujesiękwestiaprzynależnościpisarzy
doobiegówliterackich(np.T.Pynchon,K.Vonnegut,A.Carter).
4R.Nycz,WprowadzenieorazLiteraturapostmodernistycznaamimesis(wstępnerozróżnienia),[w:]
tegoż,Tekstowyświat.Poststrukturalizmawiedzaoliteraturze,wyd.2,Kraków2000.Antyfundamenta-
lizmzwiązanyjestzbudowaniemteoriiśredniegozasięgu,antyesencjalizmwiążesięzruchomymznacze-
niem,pluralizmdotyczyteoriiinterpretacji.Krytykapostmodernizmu,por.K.Stasiuk,Postmodernizm,
czylizagubieniewmasowości,[w:]tejże,Krytykakulturyjakokrytykakomunikacji,Wrocław2003.
