Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
RozdziałI.Fantastyka,fantasy.Krótkiprzeglądtematówiproblemów...
jącuwagęnapostępującyproceszacieraniagraniciutratęoperacyjnejskuteczności
przezkategorieelitarnościipopularnościorazpostulującstworzenienowej,ade-
kwatnejdoobecnejsytuacjiteoriiliteratury,opierającejanalizędziełaliterackiego
narozbiorachantropologicznych,etnologicznychczykulturoznawczychraczej,niż
filologicznych14.
1.Fantastykaifantasy
wpolskiejrefleksjiteoretycznejikrytycznej
Należyodnotować,żelata80.i90.XXorazpoczątekwiekuXXIprzyniosły–
główniedziękiaktywnościfanów,botrzebanadmienić,iżfantasyjestwrównym
stopniuzjawiskiemliterackimcosocjologicznym,subkulturowym–obfitośćese-
jów,artykułów,pracpopularnychirozprawpoświęconychproblematyceliteratury
fantastycznej,wtymtakżekwestiomfantasy.Uzyskałaonawcalelicznąreprezen-
tacjęwhistorycznoliterackichsyntezachpoświęconychfantastycenaukowej,np.
wAndrzejaNiewiadowskiegoLiteraturzefantastycznonaukowej15.Obecnajest
wszkicachpomieszczonychwantologiiSpóroSF16,wprzeważającejwiększościpu-
blikowanychuprzedniowmiesięczniku„Fantastyka”17,któryniemalodpoczątku
swojegoistnienia,czyliod1982roku,prezentujetakżeitenrodzajliteraturypoprzez
publikacjęopowiadańorazartykułówteoretycznychikrytycznychofantasy.Zini-
cjatywytegożpismaorganizowanokonferencjeidebatypoświęconefantastyce,aza-
mieszczanenajegołamachzapisydyskusjitowarzyszącychtymobradomodnotowu-
jązmianę,jakadokonałasięwfantastycelatostatnich.Nastąpiłamianowiciezmiana
dominanty:ztechnologicznejnahumanistyczną,coobjawiłosięprzesunięciemod
literaturyfantastycznonaukowejdofantastykisocjologicznej,anastępniefantasy18.
14ZjazdPolonistówwKrakowie,22–25.09.2004,referatywygłoszonewczęścipt.„Pytanieomiejsce
literaturypopularnej”iwydrukowanenastępniejakoP.Kowalski,Miejsceliteraturywkulturzepopular-
nej,[w:]Polonistykawprzebudowie,t.II,red.M.Czermińskaiin.,Kraków2005orazT.Żabski,Miejsce
literaturypopularnejzpunktuwidzenialiteraturoznawstwa,tamże.
15A.Niewiadowski,Literaturafantastycznonaukowa,Warszawa1992.WsyntezieA.Smuszkie-
wicza,Zaczarowanagra.Zarysdziejówpolskiejfantastykinaukowej(Poznań1982)fantasyjestnie-
obecnazoczywistychpowodów:ówcześnienieistniałajeszczepolskojęzycznafantasy,awydawane
odpoczątkulat60.dziełaJ.R.R.Tolkienazakwalifikowanodoliteraturydziecięcej(takstałosięnp.
zopowieściąHobbit,czylitamizpowrotem,tłum.M.Skibniewska,Warszawa1960).
16SpóroSF.Antologiaszkicówiesejówosciencefiction,wybórR.Handke,L.Jęczmyk,B.Okólska,
Poznań1989.
17Od1990roku:„NowaFantastyka”.
18Przemiany[oewolucjipolskiejfantastykimówiąLeszekBugajski,RyszardHandke,AdamHolla-
nek,AndrzejNiewiadowski,AntoniSmuszkiewicz,MaciejParowski],oprac.M.Parowski,„Fantastyka”
1985,nr2;Piętnaścielatświetlnych[ofantastycerozmawiająAntoniSmuszkiewicz,WojtekSedeńko,
LechJęczmyk,MarekOramusiMaciejParowski],oprac.M.Oramus,„NowaFantastyka”1997,nr10.
