Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
M.Bańko,Współczesnypolskionomatopeikon.Ikonicznośćwjęzyku,Warszawa2008
ISBN978-83-01-15457-8,©byWNPWN2008
18
Rozdział1.Onomatopejewśródpojęćpokrewnych
Podsumowaniemdotychczasowychuwagmożebyćnastępującadefini-
cjaonomatopei–czynnościijejrezultatu:
Onomatopejato:1.tworzenielubużyciewyrazówzintencjąnaśladowania
dźwiękówpozajęzykowychbądźruchów,którymtakiedźwiękimogątowarzy-
szyć(atakżezintencjąnaśladowaniapewnychcechdźwiękówmowy,lecznie
ichwiernegopowtarzania);2.wyrazlubwyrażeniebędącewynikiemtakiego
działania.
Wzakresiepodanejdefinicjimieszcząsięzarównowykrzyknikionomato-
peiczne,czasemokreślanemianemonomatopeiwłaściwych(np.Pszczołowska
1977:30),jakiwyrazyimpokrewne,zwłaszczaczasownikiirzeczowniki
będącenazwamidźwiękówluboznaczająceichwydawanie,atakżerze-
czownikowenazwyźródełdźwięku,np.kukułkalubskrzypce.Wyrazypo-
krewnewykrzyknikomonomatopeicznymzostanąprzytoczonewczęści
słownikowejtejksiążkiprzyhasłachwykrzyknikowych,samejednaknie
będąprzedmiotemanaliz,gdyżuwaganaszaskupisięnaonomatopejach
właściwych.Wogóleniezostanątuuwzględnionenazwy,którewprawdzie
mającharakterdźwiękonaśladowczy,alektórymwpolszczyźniebrakujepo-
krewnychwykrzykników,np.gong,ping-ponglubtiki-tiki(nazwazabawki).
Dokładniejszacharakterystykawykrzyknikówonomatopeicznychnatle
ogółuonomatopeiidyskusjaomożliwychkryteriachichidentyfikacji
wtekścieznajdująsięwrozdziale2.
Dźwiękonaśladownictwo,symbolizmdźwiękowy,
ikoniczność
Wyrazynaśladująceruchtworząsferęprzejściowąmiędzywyrazamiimitują-
cymidźwiękawyrazamiodzwierciedlającymiinnedoznaniazmysłowe.
Dźwiękonaśladownictwojestbowiemczęściąogólniejszegozjawiska,zwane-
gonajczęściejsymbolikądźwiękowąlubsymbolizmemdźwiękowym(ang.
soundsymbolism,niem.Lautsymbolik,franc.symbolismephonique,ros.zvukosimbo-
lizm,zvykovojsimbolizm).Zwracanouwagę,żenazwytesądośćniefortunne,
gdyżsymbolamizwykłosięnazywaćwjęzykoznawstwieznakiniemotywo-
wane,podczasgdysymbolikadźwiękowadotyczykorelacjiznaczeńidźwię-
kówmowy,czylimotywacjinapoziomiefonologicznym.Allot(1995)suge-
ruje,żelepsząnazwąniżsoundsymbolismmogłabybyć„naturalnaekspresyw-
ność”(naturalexpressiveness),samjednakużywatejpierwszejzewzględuna
jejrozpowszechnienieidługątradycję.Podobnieczynią,mimozastrzeżeń,
JakobsoniWaugh(1989:283).Natomiastrosyjscybadaczeużywajązamien-
nienazwzvukosimbolizmizvukoizobrazitelnost’(np.Pavlovskaja2001:25).
