Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
RozdziałI
poprawęsytuacjiijakościżyciaosóbniepełnosprawnych.Zaczętopoświęcać
imwiększąuwagęioddawaćnależnemiejscewświecie.Wszczętorewizję
dotychczasowychpoglądówipostawwzględemniepełnosprawnychwkontek-
ścieichmiejscairoliwspołeczeństwie.Przystąpionododefiniowaniapojęcia
niepełnosprawnościipodjętopierwszepróbyklasyfikowaniajejrodzajóworaz
analizowaniawaspekciepsychospołecznegofunkcjonowania.
1.Definicjeiklasyfikacjeniepełnosprawności
Poglądydotyczącezjawiskaniepełnosprawnościprzeszłydługąewolucję.
Wciążtoczysiędyskusjadotyczącatego,jaknależyrozumiećidefiniować
niepełnosprawność.Wielubadaczypróbujejaknajbardziejprecyzyjniesfor-
mułowaćistotęniepełnosprawności.Większośćznichjestzgodnacodotego,
żejesttozjawiskowielopłaszczyznowe.Niepełnosprawnośćdotyczywielu
obszarówżyciaijestzdeterminowanaaktualnieobowiązującyminormami
istandardamispołeczno-kulturowymi(Kirenko,Gindrych,2007).Taniejed-
noznacznośćmaswojeodzwierciedleniewmnogościproponowanychdefini-
cji,tworzonychwzależnościodpodejściabadawczego(zob.Majewski,1995;
Kowalik,1999,2007;Gałkowski,1997;Kirenko,2002;Korczyński,2006,
2009;Kirenko,Korczyński,2008;Pielecki,2013).Zuwaginarelatywność
pojęcianniepełnosprawność”,najczęściejprzyjegookreślaniustosowanesą
trzypodstawoweindykatory:1)kryteriumkliniczne(etiologia,zakres,lo-
kalizacjauszkodzeń),2)kryteriumfunkcjonalne(np.samoobsługa)oraz
3)kryteriumspołeczne,tj.możliwośćpełnieniarólspołecznych(Gawęcka,
2007).Niepełnosprawnośćnależyrozpatrywaćwkategoriachpewnegostanu
nakontinuumsprawność–niesprawność.Sprawnośćstanowitakżepewne
kontinuumpomiędzydwomabiegunami–odnajwyższegostopnia(powy-
żejnormy),przezstopieńwgranicachnormy(normalny),dostopniabardzo
niskiegolubbrakusprawności.Wyznacznikamisprawnościorganizmusą
poprawność,dokładność,precyzjaiszybkośćwykonywanychczynnościna-
rządów.Zuwaginarodzajnarządu,któregoczynnośćdotyczy,wyróżniasię
sprawnośćsensoryczną,fizycznąipsychiczną(Sowa,Wojciechowski,2001;
Paszkowicz,2009).
Wiodącąrolęwdefiniowaniuiokreślaniuistotyniepełnosprawnościod-
grywaŚwiatowaOrganizacjaZdrowia(WorldHealthOrganization),narzecz
którejopracowanowieleróżnychmodelizdrowia,chorobyiniepełnospraw-
ności.WedługpierwszejdefinicjiWHOosobąniepełnosprawnąjestta,która
zpowoduurazu,chorobylubwadywrodzonejmapoważnetrudnościalbo
niejestzdolnawykonywaćczynności,któreosobawtymsamymwiekuza-
zwyczajjestzdolnawykonywać.W1980rokuWHOopracowałaiprzyjęła
