Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
II.Topografiaetnosu
Imbardziejwgłąbpustynnegolądu,tymmniejdeszczuspadatamwciąguroku.
środkowepołacieAustralii,zpustyniamiGibsonaiSimpsona,pustyniąTanami,Wiel-
kąPustyniąPiaszczystąiWielkąPustyniąWiktoriitoobszarywypalonesuszą,panu-
jącątutaj2-3mlnlat.Strefabezwodnadochodzigdzieniegdzienawetdowybrze-
ża,jakwPilbaranapółnocnymwschodzieoraznadWielkąZatokąAustralijską
napołudniu.WobuwymienionychmiejscachdooceanudochodzibrzegWielkiego
PłaskowyżuZachodniego.
Deszczepadajątunieregularnie.WRoebourne,położonymnawybrzeżuzachod-
nim,spadłow1900r.1120mmdeszczu,podczasgdydziewięćlatwcześniejzaledwie
3,3mm.PodobnewahanianotujesięwAliceSprings,położonymwgorącymśrodku
lądu-średniaopadówoscylujetammiędzy20aponad1000mm.Jednakwpraktyce
ulewyotakiejsilezdarzająsięwgłębilądurzadko,niezmieniającpustynnegolubpół-
pustynnegocharakterutejstrefy.
Przewagamiejscsuchychdecydujeomałejśredniejopadów,którawskaliogólno-
australijskiejwynosi500mmrocznie.ZtegopowoduAustraliauważanajestzanajbar-
dziejpustynnyspośródkontynentów,chociażwrzeczywistościmałojesttutajobsza-
rówcałkowiciepozbawionychroślinnościjaknaSaharze.Przeważająpółpustynie
ikrzaczastesawanny,którerazemzterenamipiaszczystymiiskalistymipokrywają
55proc.powierzchnikontynentu.Najmniejnawodnionesąokolicesłonegojeziora
EyreorazwnętrzeAustraliiZachodniej.Brakchmurpowoduje,żewysokatemperatu-
razadnia(powyżej35ºC)gwałtowniemalejepozapadnięciuzmierzchu,dochodząc
wnocydo-10ºC.
NawetnajbardziejsucheokoliceAustraliisąsezonowonawadnianedeszczem.
średniadlaobszarówpółpustynnychwynosi200mmrocznie,chociażsąrejony,gdzie
opadywynosząopołowęmniej.Rzadkiedeszczeokazjonalnienapełniająmałezbior-
nikiioczkawodne,jednaknajczęściejniepozostawiająposobieśladu-możliwości
działaniasłońcasątamwielokrotniewiększe,zpotencjalnąśredniąrocznąodparo-
wywanejwodywynoszącą3200mm.Takdziejesięwwypalonychsusząśrodkowych
partiachkontynentu,którestanowiąwiększośćjegoobszaru.
Dodajmydotegobrakstalepłynącychrzek(występująjedyniewgórzystych
rejonachwschodu)orazwiększychbasenówświeżejsłodkiejwody-zawyjątkiem
polodowcowychjeziorTasmanii.Wielespośródśródlądowychjeziorek,figurują-
cychnamapachtopograficznychkontynentu,wrzeczywistościnieistniejealbozanika
nawiększączęśćrokulubnawetnakilkalat.Największezjezior,Eyre(9,5tys.km²
powierzchniwporzewilgotnej),położonewdepresyjnymbasenie(16mp.p.m.)
wschodniejczęścicentralnejAustralii,jestakwenemsłonym.średniarocznaopadów
najegopowierzchniwynositylko130mm.Czasemwodaniesionaodoceanuprzez
silnymonsunzasilaodpółnocywielkiezlewiskojeziora(1,3mlnkm²),alezdarzasię
toprzeciętnieraznadziesięćlat.Nawetnastosunkowonajlepiejnawodnionychtere-
nachwschodnichdajesięodczućsezonowybrakwodypitnej.Niedziwito,jeśliuświa-
domimysobie,iżtylkojednatrzeciawodnychzasobówbasenuMurray-Darlingprze-
kazywanajestgłównymrzekom-resztaprzepadawsłonecznymskwarzelubwsiąka
