Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Tendencjaneoplatońskawfilozofiirosyjskiej
zróżnicowaniuiodniesieniudozjawiskowości.Trudnojed-
nakniedodać,żewmyśliPlatonaowastronaracjonalnaulega
stałemuwzmacnianiuidopierofilozofiaPlotynaprzywrócitu
względnąrównowagęaspektumistycznegoiracjonalnego.Dal-
szymikontynuatoramitejtradycjibyliby:Pseudo-Dionizy,Eriu-
gena,późnośredniowiecznimistycyniemieccy,MikołajzKuzy,
JakobBöhme,wreszcieklasycznafilozofianiemiecka,szcze-
gólniewswychostatecznychowocach,awięcwfilozofiiHegla
iSchellinga.Chybanajtrafniejszebyłobyokreśleniecałejtejwie-
lowiekowejtradycjijakoneoplatońskiej.Byłabytowięctradycja
mistyczno-racjonalna,toznaczytaka,wktórej–zjednejstrony
–mistycyzmniemylindoświadczeniaboskościwekstatycznym
włączeniuzupadkiemwapriorycznąirracjonalność”,niestacza
siędomistycyzmuntępego,marzycielskiegoiwłaściwieodrzu-
cającegopojęcie”3,orazwktórej–zdrugiejstrony–myślHegla
jest,wbrewobiegowymipowierzchownymklasyfikacjom,nie
tyleszczytemeuropejskiegoracjonalizmu,cożywąmyśląopartą
nagłębokimdoświadczeniumistycznym,tyleżwieńczącądzieje
filozofii,coinspirującąjejprzyszłość4.Ujmująctoinaczej,była-
bytotradycjamistycznegorealizmu,azarazemepistemologiza-
cjimistycyzmu.
3
W.Beierwaltes,Platonizmwchrześcijaństwie,przeł.P.Domański,Kęty
2003,s.55,48.
4
WartoprzywołaćwtymmiejscudwafragmentyzwybitnejksiążkioHe-
gluautorstwaIwanaIljina:Hegelnwkładawewszystkietreścijakby«pew-
neszaleństwo»;mówiowszystkim,nawetotym,conajzwyklejsze,wtaki
sposób,żeodwracasiętokuobserwatorowijakąśnową,niezwykłą,jakby
wewnętrzniesprzecznąiledwieuchwytnąwrozumieniustroną:wzna-
jomymodsłaniasięniebywałe,wprostocie–złożoność,wnieruchomym
ładzie–wzburzenieichaos,wprzystępności–nieprzezwyciężonatrud-
ność;wszystkiepospolitepojęciaporuszająsięwzaskakującysposób;myśl
czujesięjakbyprzeniesionawinnywymiaridziwisię,niedowierzasobie
iswoimtreściom”;Hegel–piszeniecodaleIljin–njakojedenznajwięk-
szychintuicjonistówwfilozofiiobstawałprzykoniecznościkontempla-
tywnegopogrążeniasięwprzedmiocie,doprowadzonegonietylkodo
pełnegozapomnieniaosobie,aleidozapomnieniaotym,żewogóle
dokonałosiętosamozapomnienie.Opowieśćotym,cozostałoujrzane
wtympogrążeniu,niebędziejużzewnętrznymopisem,alejakbymową
samegoprzedmiotuosobie,zasiebieiodsiebie.Przytakimskupieniu
energiiuwagiiwidzeniaHegelnieznałżadnejkwestii,któraniepozo-
stawałabydlaniegownajżywszymibezpośrednimzwiązkuzkwestia-
miostatecznymi”(I.Iljin,FilozofiaHeglajakonaukaokonkretnościBoga
iczłowieka.Przedmowa,przeł.P.Rojek,nPismoFilozoficzno-Literackie”
2004,nr1,s.129,133-134).
