Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JózefLewandowski(1923–2007)
13
choćjużinaczejijakbybliżejmojejwłasnejkotlinki–formującejsięwcza-
sachgierkowskiego„dobrobytu”.WkotlincetejŻydzitaknaprawdę–czy-
linaocznieinamacalnie–nigdyniemieszkali.Ba,samproblemżydowski
wswoimskomplikowaniutamsięwzasadzieniepojawiał.Dodaćnależy,
żeniemieszkałytamtakżeiinne,wchodzącejeszczewskładIIRzeczypo-
spolitej,mniejszościnarodoweimożedlategoksenofobiawydawałamisię
zjawiskiemzinnejepoki.Dziękitemumogłembezuprzedzeń,aczasami
możenazbytzimno,śledzićtopografiędolinyLewandowskiego.Góra
przyszłapocztą,gdyktóregośdniaznalazłemwskrzyncenalistyszarądu-
żąkopertę,awniej:„CzterydniwAtlantydzie”.Jakohistorykliteratury
uważamjądodzisiajzanajważniejsząksiążkęJózefaijemusamemupod
wielomawzględaminajbliższą.
Niepisałjejtylkohistoryk.Niepisałjejtakżepamiętnikarzrejestrują-
cykolejnewydarzenia,wktórychbrałudział.Niepisałjejwreszcietylko
marzycielpragnącyzrealizowaćwizjępojednaniamiędzynarodami.Pisał
jąnatomiastświadomywarsztatuliterackiegoautor,który,poudanym
przetopieniuwymienionychrólwpisarskimtyglu,przemówiłjasnymikla-
rownymjęzykiem,głoszącosobistymtonemuniwersalneprzesłanie.
WAtlantydziemamydoczynieniaztrzemaplanamiwydarzeń.Pierw-
szy,tokonieclat40.Bohaterksiążki,którymjestpowracającyzwojnyofi-
cerLudowegoWojskaPolskiego,odwiedzaswójdomrodzinny,któryopu-
ściłw1939roku.Wracadoprowincjonalnegopolskiegomiasteczka,
którymjest–conietajemnica–Konin,gdziew1923rokuprzyszedłna
światautorksiążki.
Wracanietylkopoto,byprzekonaćsię,ktoocalałicoprzetrwało,ale
także,byrozeznaćsięwewłasnejtożsamości.Topostanowienieotwiera
drugiplan,wktórymdogłosudochodząwspomnieniazprzedwojennego
dzieciństwaorazwydarzeniawojenne.Osiątematycznąksiążkistajesię
przedewszystkimżycieprzedwojennejprowincji,naktórejobokwielona-
rodowości(iwynikającychzniejnapięć)rzucająsięwoczyróżnicespo-
łeczneikulturowe,aczkolwiekcodziennościżycianieprzesłaniajeszcze
cieńnadchodzącegokataklizmuwojennego.
WgłowieprzechadzającegosiępoKoniniebohateraprzedwojennere-
aliasąsiadująwięczfaktamiokupacyjnymi,atakżezespostrzeżeniamina
tematpowojennejrzeczywistości,wktórejakcjasięrozgrywa.Bardzoważ-
nejestto,żerelacjaztejwizytypisanajestpoczterdziestulatach,awięc
trzeci(najbardziejdyskretny)planksiążkitokonieclat80.Ztejwłaśnie
perspektywyprzemawiadoczytelnikabogatywdoświadczeniairefleksje
minionegoczterdziestolecianarratorksiążki.
