Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AlicjaHelman
Czytelnikzostajenaglepostawionywsytuacjiepistemologicznieniepewnejzarów-
nowstosunkudoprzebiegupercypowanychzdarzeń,jakicharakterusamegotekstu.
(...)Cień-piszedalejGerow-jestnapierwszyrzutokaklasycznymtekstemfilmowym
nietylkozpowoduostatniejscenystanowiącejrodzajpseudoramy(implikujeona,żeza-
sadniczaopowieśćwrzeczywistościjestfilmem),leczdlatego,żepierwotnahistoriajest
samawsobieustrukturowanawokółkinowejmetafory.Opowiadaonaopewnymchiń-
skimbiznesmanie,którytakdalecewątpiowiernościswojejżony,żestwarzansobowtóra”
,
któryostateczniejązabija.Akcjaukształtowanaprzezretrospekcjeirównoległymontaż
utrzymanajestwtradycjiseryjnychthrillerówdetektywistycznychwstylufrancuskiego
Zigomara,którewówczasbyłypopularnewJaponii.Ponadtoprzestrzeńgłównejhistorii
jawisięraczejjakowytwórkinowegoaparatuniżreprezentacjaniezależnegoświata.Jestto
przestrzeńskomponowanaprzezgręświatełicienia;historiarozszczepiasięnafragmenty
jasneiciemnezposzczególnymiscenamipodzielonymiprzezkonflikttychdwurejonów.
Promienieświatłaprzenikająceprzezzasłonięteoknalubdobywającesięzdziurekklucza
sąniemalliteralniepromieniamiprojektorawteatrze,którewycinająprzestrzeńdiegetycz-
nąibohaterówdlaparywidzów.
Strumienieświatła,któreokreślająpostaci,takżeustanawiająrelacjemiędzynimipo-
przezspojrzenia.Motywpromieniajestzwiązanyzpodstawowymtematemwidzeniaiby-
ciawidzianym(promieniesłoneczne-kōsenispojrzenia-shisenmajątensamideogram
dlanlinii”).Bohaterowiesąpołączeniprzezfakt,żenasiebiepatrzą,iświadomośćtego,że
sąoglądani.Czynnośćoglądaniasłużydotego,bypowiązaćpostaciipodporządkowaćje
przestrzennieinnemuspojrzeniuwidzawteatrze(nieznanyvoyeurpodglądającyFusako
możebyćdetektywemChenCai,atakżewidzemfilmu).Cieńjestopowiadaniemowidze-
niuorazsileicharakterzespojrzenia,łączącymparanoję,skopofilięiwizualneśledztwo
zpodmiotowościąwidzakinowego16.
WPokusiedynamikawidzeniałączysięzproblememInności,spojrzeniebo-
hatera,Sebastiana,przezteleskoppodporządkowujejeśrodkowiuznanemuza
obcy,znajdującysiępodkontroląEuropejczyka,tajemniczegoholenderskiego
kapitana.GerowprzypisujeAkutagawieprzeświadczenie,iżfilmjestczymśpod-
stawowoobcymkulturzejapońskiej.Mediumfilmowe,gdyjetematyzuje,służy
fantastyce.Akutagawazdajesiękwestionowaćindeksalnośćznakufilmowego.
WCieniutekstfilmowyniejestślademrzeczywistościprofilmowej,leczdziełem,
którego
własnarzeczywistośćpodawanajestwwątpliwość.DlaAkutagawyracjonalistyczneformy
kreacjireprezentowaneprzezkinosąsamewsobieobceiInne,oznaczającnowoczesność
iprzemysłjakocośobcegojapońskimnormom.(...)FilmdlaAkutagawyjestnietylko
wytworembezosobowejtechnologii,lecztakżewzrastającegostechnologizowanegoroz-
szczepieniaja,którepozostajenieznanedlasamegosiebie17.
NaderinteresującerozwinięcietematuprzezGerowaodwiodłobynasjednak
zbytdalekoodgłównegotropuniniejszegoeseju.Wydobyłamtemomenty,któ-
rewdalszymwywodziekorespondowaćbędązesposobemtraktowaniamedium
16Tamże,s.197-198.
17Tamże,s.198-199.
22
