Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.4.Przeglądpojęćnaukowychpowiązanychzzagadnieniemodpornościprzyrodniczej
19
1.4.Przeglądpojęćnaukowychpowiązanychzzagadnieniem
odpornościprzyrodniczej
Problematykaodpornościgenerujewielezagadnieńszczegółowych,czegokonse-
kwencjąjestrozbudowanyaparatpojęciowy(tab.3).To,naileokreślonysystem
jestodporny,zależyodjegowłaściwości,reprezentowanychprzedewszystkim
przezstrukturęsystemu,czylielementygobudujące,orazprocesytworzącepo-
wiązaniamiędzytymielementami.Wprzypadkuekosystemówlubsystemów
społeczno-ekologicznychwieleprzejawówzmianichstanujestspowodowanych
modyfikacjamizmiennychkluczowych,którewsposóbzasadniczywpływająna
zakresodporności.Dozmiennychkluczowychzaliczasięmożliwieograniczony
zestawelementówlubprocesówprzyrodniczychregulującychfunkcjonowanie
systemunaokreślonympoziomiejegoorganizacji(por.Brand,Jax2007).We-
długHollinga(1986)orazGundersonaiHollinga(2002)każdazezmiennych
kluczowychdziaławcharakterystycznychdlasiebieramachczasowychiprze-
strzennych.Ważnązpunktuwidzeniaodpornościwłaściwościąsystemówjest
jegoróżnorodność.Wliteraturzenaukowejpodkreślasiętrzyznaczeniatego
terminu,określanejakoróżnorodnośćstrukturalna,funkcjonalnaorazreakcyjna
(por.rozdz.1.3).Różnorodnośćstrukturalnaopisujewłaściwościsystemuwyni-
kającezliczebnościibogactwajegoelementówskładowych(Gunderson2000;
Folkeiin.2004).Różnorodnośćfunkcjonalnajestwyrazemsprawnościsystemu,
awięcmechanizmówwarunkującychjegofunkcjonowanie(Tilman1996,1999).
Zkoleiróżnorodnośćreakcyjna,jesttraktowanajakowariantowośćsposobów
radzeniasobielubprzeciwstawianiasięzagrożeniom(Folkeiin.2004).
Odpornośćjakowłaściwośćsystemówjestpowiązanazsamoorganizacją
ichzachowaniawczasie(Folkeiin.2005).Wtymsensiesamoorganizacjajest
interakcjąmiędzystrukturąsystemuorazprocesami,któreprowadządojego
rozwoju.Samoorganizacjaoznaczarównież,żestrukturaiprocesyniełatwe
dooddzieleniaiwspółdziałająwsposóborganiczny.Innymkontekstembadań
nadodpornościąjestredundancja,czylinadmiarowość,oznaczającanadwyż-
elementówsystemu,któramożebyćwykorzystanadokompensacjistrat
zaistniałychwwynikuwystąpieniazaburzeń(Biggsiin.2012).Wymienione
atrybutysystemuwpływająnałatwość,zjakąpoddajesięonoddziaływaniu
różnorodnychbodźcówigenerujeokreślonestratylubszkody(Langeweg,Gu-
tierrez-Espeleta2001).
Jednymzcelówbadańnadodpornościąjestidentyfikowaniewarto-
ścigranicznych,czylitzw.progówodporności,poprzekroczeniuktórych
systempodlegaprzekształceniomprowadzącymdozmianyjegotożsamo-
ści(Suding,Hobbs2009).Sposóbreakcjisystemunazaburzeniamoże
byćbardzoróżny.Wwieluprzypadkachpolegaonnadostosowaniusię
donowychwarunkówprzezmodyfikacjęelementówlubfunkcjisystemu
przyjednoczesnympodtrzymaniujegodotychczasowegostanu.Tenro-
dzajzmianniepowodujeprzekroczeniawartościprogowychinazywany