Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
ROZDZIAŁI.PolskairosyjskanaukaadministracjiodXVIIIdopoczątkówXXw.
1.2.RozwójnaukadministracyjnychwXIXw.
Podstawowewarunkirozwojunowoczesnychnaukadministracyjnychpowsta-
łyrównocześniezpojawieniemsiępaństwakonstytucyjnegozjegogwarancjami
poszanowaniaindywidualnychprawpodmiotowychjednostki,funkcjonalnymior-
ganizacyjnympodziałemwładzpublicznychorazmechanizmamikontrolilegali-
zmufunkcjonowaniaaparatupaństwowego.Koncepcjapaństwakonstytucyjnego
wywodziłasięwprostzideologiiOświecenia,opartejnateoriiumowyspołecznej,
doktrynieprawanaturyorazteoriipodziałuikontroliwładzpublicznych.Zrealizo-
wanazostałanajwcześniejwrewolucyjnejFrancji,awciąguXIXstuleciaobjęła
wszystkie–pozaRosją–krajeeuropejskie,przyjmującpowszechniedokońca
tegostuleciakonstrukcjękonstytucyjnegopaństwaprawa.28
Wrazzpojawieniemsiępaństwakonstytucyjnegopowstałakoniecznośćokre-
śleniajegofunkcjiizakresuoddziaływania,zwłaszczawstosunkachwewnętrz-
nych,orazuregulowaniaprzepisamiprawarelacjipomiędzyobywatelemaor-
ganamiadministracyjnymipaństwa.WpierwszejpołowieXIXw.poglądyna
administracjępublicznąirolęprawaadministracyjnegopozostawałypodsilnym
wpływemdoktrynliberalnych,dążącychwtejmierzedomaksymalnegoogra-
niczeniawpływupaństwanażycieobywateli.Stanowiłotowynikzarównore-
akcjinadominującąwpoprzednimstuleciusamowolępaństwapolicyjnego,jak
iprzekonaniaokoniecznościzapewnieniajednostcejaknajszerszejautonomii,
zwłaszczawdziedziniestosunkówgospodarczych(laissezfaire,laissezpasser).
Zainteresowaniaprzedstawicielinaukadministracyjnychtegookresukoncentro-
wałysięwięcprzedewszystkimnazagadnieniachorganizacjiiformdziałania
strukturadministracyjnych,naichwzajemnychrelacjachoraznakwestiachpo-
rządkowo-ochronnychpaństwawstosunkachwewnętrznych.Wynikiemtegobyło
to,żenaukaprawaadministracyjnegopozostawaławyraźniewcieniunaukipra-
wakonstytucyjnegoiczęstobyłatraktowanazniąłącznie–jakonaukaprawa
politycznegolubpublicznego.29
28AndrzejDziadziowyróżniatrzynaścieelementówskładającychsięnakonstrukcjękonstytu-
cyjnegopaństwaprawa:1)prymatkonstytucjiiustaw,2)związanieaparatupaństwowegoustawami
uchwalanymiprzezparlament,3)sądowo-konstytucyjnaochronalegalnościustaw,4)suwerenność
narodu,5)podziałwładz,6)niezależnośćsądownictwa,7)niezawisłośćsądów,8)katalogpraw
iwolnościobywatelskich,9)sądowo-konstytucyjnaochronaprawzasadniczychobywateli,10)od-
powiedzialnośćcywilnoprawnapaństwazabezprawnedziałaniajegofunkcjonariuszy,11)laicki
charakterpaństwa,12)samorządowastrukturapaństwa,13)sądownictwoadministracyjne.A.Dzia-
dzio,KoncepcjapaństwaprawawXIXwieku–ideairzeczywistość,CPH2005,t.LVII,z.1,
s.177–185.
29M.Zimmerman,Pojęcieadministracjipubliczneja„swobodneuznanie”,Poznań1959,
s.10–15;H.Izdebski,op.cit.,s.84–97.
