Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Wprowadzenie
poznanianczystego”,abstrakcyjnego.Αἴσθησιςjestlepszymsposobemdotar-
ciadozjawisk-dochodzimywniejdojakiejśprawdycząstkowej(veritasin-
dividui),mającejdlanaswiększąwartość.Niejestonatożsamazostatecznym
efektempoznania(scientia),leczznieskończonym,ciągłym,dostosowującym
sięczynadążającymzarzeczywistością,aprzeztodoskonałym,procesemjej
doświadczaniaizdobywaniaoniejwiedzy(ars).Innymisłowy,poznaniem
nnamiaręrzeczywistości”,naktóreskładasiępostrzeganieitowarzyszącamu
żywa,dynamiczna,twórczarefleksja.
Wokółtychdwóchwątków-αἴσθησιςorazspecyficznejracjonalnościtego,
cozmysłowe-skonstruowanyzostałrozdziałdrugi(zatytułowanyΑἴσθησις
–zmysłowośćiracjonalnośćzperspektywywspółczesnej).Omówiwszyproces
rehabilitacjipierwiastkazmysłowegoczycielesnegowfilozofii,teoriipozna-
niaorazestetyceXXwieku,przechodzimydoszczegółowejprezentacjinaiste-
tycznych”nurtówwfilozofiidrugiejpołowyXXipoczątkówXXIwieku,mię-
dzyinnymi:francuskiejfenomenologicznejteoriicielesnościczyzmysłowości
(lesensible),teoriireceptywnościiwrażliwościzmysłowejwpóźnejestetyce
ciała-duszyJean-FrançoisLyotarda,pierwotnejwrażliwościzmysłowejwedle
JohnaD.Caputo,ArnoldaBerleanta,Gilles’aDeleuze’a,RichardaShusterma-
na,Jean-MarieSchaefferaiKarla-OttonaAplaorazrozmaitychpostaciracjo-
nalnościczyrozumnościwpisanejwto,cozmysłowe(MichelSerres,Michel
Maffesoli,MartinSeel,WolfgangWelschiinni).Wkoncepcjachtychczę-
stopodkreślasięrolę,jakawpoznawaniurzeczywistościprzypadadoświad-
czeniustricteestetycznemuisztucewspółczesnej.Możnawskróciepowie-
dzieć,żezgodniezpoglądamiwiększościwymienionychwłaśniefilozofów
iestetykówαἴσθησιςstanowipierwotnąnpotocznąkompetencjępercepcyj-
ną”,będącąwarunkiemwszelkichinnychdoświadczeńizachowańczłowie-
ka.Awiedzaorzeczywistościuzyskiwanapoprzezαἴσθησιςmacharakter
pół-rozumowy,pół-doznaniowy.Estetyka-jakonaukaoludzkiejαἴσθησις
–niepretendujemoże(jakczęstopodkreślasięwpolskiejliteraturzenaten
temat)dorangiphilosophiaeprimae,leczstanowiobszar,naktórymstykają
sięiwchodząwinterakcjeróżneformyludzkiejaktywności.Takienpozaar-
tystyczne”rozszerzenieestetykinawiązujedoKantowskiegopomysłuestety-
kitranscendentalnej(będącejnaukąoformachnaocznościczyzmysłowości,
jakoniezbywalnegoetapuprocesupoznawczego).Estetyka,którejprzedmio-
temjesttakrozumianaαἴσθησιςczymyślenieestetyczne(aistetyczne),staje
sięnaukątransdyscyplinarną-npolembadańłaczącymwsobiewszelkiero-
dzajezagadnieńdotyczącychαἴσθησις,włączającprzyczynkizarównozfilo-
zofii,jakisocjologii,historiisztuki,psychologii,antropologii,neurologiietc.
Αἴσθησιςkonstytuujeramędyscypliny,wobrębiektórejsztukastanowitylko
jedenztematów,nieistotne,jakważny”2.
Wrozdzialetrzecim(podtytułemAistetycznagenezaiperspektywyeste-
tykiwspółczesnej)podejmujemyzadanieodtworzeniaczyprześledzeniamo-
mentówestetycznychwfilozofiiiteoriisztukistarożytności,średniowiecza
2W.Welsch,Estetykapozaestetyką,tłum.K.Zamiara,w:Problemyponowoczesnejplu-
ralizacjikultury,podred.A.Zeidler-Janiszewskiej,Wyd.FundacjiHumaniora,Poznań
1998,s.102.
